Naar wat ben je op zoek?

Nieuws: dit zijn de hoofdpunten

Vroeger was het simpel: je vernam het nieuws gewoon via de tv, de radio of de krant. Door de opkomst van het internet is nieuws echter altijd en overal beschikbaar. Dat maakt het soms moeilijk om door de bomen het bos te zien. Kritisch en bewust omgaan met nieuws wordt zo belangrijker dan ooit. En dat begint bij een goed begrip van nieuws. Wat is nieuws precies? Hoe komt nieuws tot stand? Hoe gaan jongeren ermee om? Dat en nog veel meer ontdek je in dit dossier.

Vragen over de nieuws? Contacteer onze experten Sanne Hermans of Zara Mommerency.

Bekijk ook onze dossiers over nepnieuws, propaganda en complotdenken.

Op deze pagina:

Wat is nieuws(wijsheid)?

Nieuws is actuele informatie over wat er gebeurt in de wereld. Er valt dagelijks véél nieuws te rapen, maar dat betekent niet dat alles ook in het nieuws verschijnt. Daarnaast kan je soms denken dat iets nieuws is, terwijl het eigenlijk om nepnieuws gaat. Daarom is het belangrijk om te werken aan nieuwswijsheid, zodat je nieuws kan begrijpen én gebruiken.

  • Wanneer is iets ‘nieuws’?

Hoe weet je of iets wel of geen nieuws is? Ontdek of er een definitie bestaat van nieuws en wanneer iets nieuwswaardig is. 

Wat is nieuws?

  • Wat betekent nieuwswijsheid?

Nieuwswijsheid is de vaardigheid om nieuws te begrijpen en te gebruiken. Kom te weten wat dat precies betekent.

Wat is nieuwswijsheid?

“Nieuws is een bijzondere vorm van media-inhoud, die om bijzondere vaardigheden vraagt, zoals kunnen inschatten hoe waarheidsgetrouw een artikel is, informatietechnieken toepassen en de onderliggende politieke en ideologische boodschappen oppikken.”
Ike Picone
Ike Picone
Assistant professor Journalism and Media Studies
Vrije Universiteit Brussel

Drie veelgestelde vragen over nieuws

Nee, nieuws hoeft niet neutraal te zijn. Sterker nog: nieuws kán niet neutraal zijn. Als journalist of nieuwsredactie bekijk je nieuws namelijk altijd met een bepaalde bril. In België kijken we naar nieuws met een westerse, democratische blik. Journalisten nemen dus vanzelf een standpunt in als ze bijvoorbeeld schrijven over de mensenrechten in landen als China. Hoewel nieuws niet neutraal hoeft te zijn, zou het wel onpartijdig moeten zijn. Dat betekent dat je als journalist het volledige verhaal moet vertellen en genoeg context moet geven.

Nieuwswijsheid en vertrouwen in het nieuws kunnen een beetje tegengesteld lijken. Wie nieuwswijs is, stelt zich kritisch op en zal niet elke vorm van nieuws zomaar blind vertrouwen. Anderzijds moet je nieuwsmedia ook durven vertrouwen, om te vermijden dat je je toevlucht zoekt tot ‘alternatieve’ media, die niet al te nauw met de waarheid omspringen. 51% van de Vlamingen heeft vandaag nog steeds vertrouwen in nieuwsmedia, wat vergeleken met andere Europese landen een heel goede score is.

Ja, vandaag de dag kan iedereen nieuws maken en verspreiden. Daarvoor hoef je niet noodzakelijk journalist te zijn. Dat is grotendeels te danken aan het internet en sociale media. Elke burger die getuige is van een een gebeurtenis kan bijvoorbeeld een filmpje maken en delen via sociale media of er een verslag van schrijven op een blog. Ook verschijnen dergelijke getuigenissen vaak in het ‘gewone’ nieuws. We noemen dit ook wel burgerjournalistiek. Dat iedereen nieuws kan maken, betekent niet dat dat ook altijd objectief en onpartijdig gebeurt. Precies daarom hebben journalisten nog altijd een heel belangrijke rol: zij zijn opgeleid om nieuws op een correcte manier te brengen.

Zo wordt nieuws gemaakt

Of een journalist nu voor een online nieuwsplatform, het tv-journaal of de krant werkt, er is weinig verschil in de manier waarop nieuws tot stand komt. Zo begint nieuws altijd bij een bron, die een journalist informatie geeft over een gebeurtenis. Maar hoe gaat het verder? En wie heeft de meeste invloed op nieuws: de bron of de journalist?

“Het is belangrijk om te weten wat er in onze maatschappij aan de hand is, maar het is nog belangrijker om verschillende nieuwsbronnen te raadplegen. Het is van onschatbare waarde om te weten dat er andere meningen over eenzelfde gebeurtenis bestaan.”
Kris Custers
Redactiebegeleider bij StampMedia

Nieuws in tijden van het internet

Het digitale tijdperk heeft de nieuwswereld en de manier waarop we nieuws ervaren op zijn kop gezet. Zoals wel vaker het geval is bij nieuwigheden, brengt dat zowel voor- als nadelen met zich mee.

Kinderen, jongeren en nieuws

Kinderen en jongeren gaan anders om met nieuws dan volwassenen. Afhankelijk van hun leeftijd is nieuws voor hen heel abstract, zwart-wit of vooral essentieel voor het vinden van hun identiteit. Hoe dan ook is het belangrijk om met kinderen en jongeren te praten over het nieuws en zo hun nieuwswijsheid te versterken.

De kloof tussen nieuwsmedia en jongeren met een migratieachtergrond

Jongeren met een migratieachtergrond vinden dat ze amper een stem krijgen in het nieuws. Dat blijkt uit het dialoogtraject rePresent (2016), waarbij 208 jongeren in gesprek gingen met 12 journalisten. Samen kwamen ze tot 8 aanbevelingen voor nieuwsmakers om de kloof tussen jongeren en nieuwsmedia te dichten.

Download het onderzoeksrapport

Wie maakt het nieuws in Vlaanderen?

De markt voor nieuwsmedia in Vlaanderen is erg klein. Dat maakt het voor kleinere spelers moeilijk om genoeg abonnees en reclame-inkomsten te vinden. Daardoor is het Vlaamse nieuwslandschap heel geconcentreerd: de meeste nieuwsmedia zijn in handen van slechts enkele grote mediabedrijven. Toch genieten we in onze regio van een sterk en kwalitatief nieuwsaanbod, mede dankzij de belangrijke rol van de openbare omroep.

Lees ook
Wat is mediaconcentratie? En is dat goed of slecht?

Nieuws: meer dan feiten alleen

Nieuws omvat meer dan feiten alleen. Er komen bijvoorbeeld ook beelden, cijfers en reclame bij kijken. Daarnaast zijn ook nepnieuws, propaganda en complottheorieën nauw verwant aan nieuws. Je kan nieuws dus vanuit verschillende invalshoeken bekijken, en voor elk daarvan stelden we een afzonderlijk dossier samen.

  • De feiten over fake news
    Dossier

    Door sociale media worden we meer en meer geconfronteerd met nepnieuws. Ontdek wat nepnieuws is en hoe je weet of je ermee te maken hebt.

  • De wereld van complotdenken
    Dossier

    Complottheorieën zijn een vorm van nepnieuws. Complotdenkers proberen gebeurtenissen te verklaren door ze te zien als een samenzwering.

  • Propaganda: de kunst van het overtuigen
    Dossier

    Propaganda is informatie die bedoeld is om je ergens van te overtuigen. Je vindt propaganda onder meer in reclame, in films en ja, ook in het nieuws.

  • Dit moet je weten over datawijsheid
    Dossier

    Cijfers en grafieken wekken, sneller dan woorden, een betrouwbare indruk. Toch kunnen ze ook misleidend zijn. Precies daarom is datawijsheid zo belangrijk.

  • Reclame? Wijs!
    Dossier

    Advertenties zijn een grote bron van inkomsten voor nieuwsmedia. Reclame begrijpen én herkennen is een essentieel deel van mediawijsheid.

Nieuws in cijfers

Meer onderzoek
12%

van de Vlamingen

is bereid om te betalen voor nieuws. Lees meer.

45%

van de Vlamingen

volgt het nieuws vooral via online media. Lees meer.

51%

van de Vlamingen

heeft vandaag vertrouwen in nieuwsmedia. Lees meer.

76%

van de jongeren

leest wekelijks nieuws dat gedeeld werd via sociale media. Lees meer.

24%

van de jongeren

vindt het nieuws soms verwarrend. Lees meer.

44%

van de jongeren

heeft geen of zeer weinig interesse in politiek nieuws. Lees meer.

Interessante onderzoeken

Een onderzoek rond de representatie van jongeren met een migratieachtergrond in het nieuws. 

Hoe denken Vlamingen over nieuws, media en nieuwe technologieën?

Hoe staat het met het nieuws- en mediagebruik van kinderen en jongeren?

Jaarlijkse studie naar de nieuwsbeleving van inwoners uit verschillende landen en regio’s, waaronder Vlaanderen.

Hoe beleefden Vlamingen het nieuws over het coronavirus? Een online enquête bij 1679 respondenten.

Handige tools

Meer tools
  • Welk type nieuwsgebruiker ben jij? Profieltest

    Welk type nieuwsgebruiker ben jij?

    Hoe gebruiken jouw leerlingen nieuws? Aan de hand van deze test ontdekken ze welk type nieuwsgebruiker ze zijn. De test is een ideale manier om nadien een klasgesprek te doen met de leerlingen om meer inzicht te krijgen in hun nieuwsgebruik.

  • EDUbox Data in de pers Educatief pakket

    EDUbox Data in de pers

    Deze EDUbox wil je laten kennismaken met de journalistiek van datagedreven verhalen: de datajournalistiek. Dit educatief pakket in de pers geeft jongeren meer inzicht in hoe je data kan verzamelen, analyseren en visualiseren én hoe data een bron kunnen zijn voor een journalistiek stuk.

  • Lesfiche: cijfers in het nieuws Educatief pakket

    Lesfiche: cijfers in het nieuws

    Ons dagelijks nieuws staat vol met cijfers. Met cijfers en data kan je dingen aantonen, vatten, in perspectief te plaatsen en ze geven de indruk dat iets correct en betrouwbaar is. Tenminste, als je er kritisch mee omgaat en ze juist leert gebruiken en interpreteren.

Meer weten?

  • Nieuws in de Klas

Hoe werk je rond nieuws in de klas? Ontdek tips, lesmateriaal en meer.

  • StampMedia

StampMedia is een verbindende organisatie, die jongeren en nieuws dichter bij elkaar brengt.

  • Djapo

Djapo ondersteunt leerkrachten met lesmateriaal en webinars rond allerlei thema’s, waaronder de actualiteit.

  • WATWAT

Op WATWAT vinden jongeren betrouwbare antwoorden op allerlei vragen over het nieuws.

  • Kruit

Kruit organiseert online en offline evenementen over uiteenlopende thema’s verbonden aan wereldburgerschapseducatie. 

Lees verder

Meer dossiers

In de webshop

  • Cover mediawegwijzer Dit was het nieuws

    Mediawegwijzer Dit was het nieuws

    Lees je graag nog even de belangrijkste inzichten na op papier? Bestel gratis de mediawegwijzer 'Dit was het nieuws' via onze webshop.