Nieuws: dit zijn de hoofdpunten

Vroeger was het simpel: je vernam het nieuws gewoon via de tv, de radio of de krant. Door de opkomst van het internet is nieuws echter altijd en overal beschikbaar. Dat maakt het soms moeilijk om door de bomen het bos te zien. Kritisch en bewust omgaan met nieuws wordt zo belangrijker dan ooit. En dat begint bij een goed begrip van nieuws. Wat is nieuws precies? Hoe komt nieuws tot stand? Hoe gaan jongeren ermee om? Dat en nog veel meer ontdek je in dit dossier.

Vragen over de nieuws? Contacteer onze experten Sanne Hermans of Zara Mommerency.

Bekijk ook onze dossiers over nepnieuws, propaganda en complotdenken.

Op deze pagina:

Wat is nieuws?
Veelgestelde vragen
Zo wordt nieuws gemaakt
Kinderen, jongeren en nieuws
Tools

Wat is nieuws(wijsheid)?

Nieuws is actuele informatie over wat er gebeurt in de wereld. Er valt dagelijks véél nieuws te rapen, maar dat betekent niet dat alles ook in het nieuws verschijnt. Daarnaast kan je soms denken dat iets nieuws is, terwijl het eigenlijk om nepnieuws gaat. Daarom is het belangrijk om te werken aan nieuwswijsheid, zodat je nieuws kan begrijpen én gebruiken.

Wanneer is iets ‘nieuws’?

Hoe weet je of iets wel of geen nieuws is? Ontdek of er een definitie bestaat van nieuws en wanneer iets nieuwswaardig is.

Wat is nieuws?

Wat betekent nieuwswijsheid?

Nieuwswijsheid is de vaardigheid om nieuws te begrijpen en te gebruiken. Kom te weten wat dat precies betekent.

Wat is nieuwswijsheid?

“Nieuws is een bijzondere vorm van media-inhoud, die om bijzondere vaardigheden vraagt, zoals kunnen inschatten hoe waarheidsgetrouw een artikel is, informatietechnieken toepassen en de onderliggende politieke en ideologische boodschappen oppikken.”

Ike Picone

Assistant professor Journalism and Media Studies
Vrije Universiteit Brussel

Drie veelgestelde vragen over nieuws

Nee, nieuws hoeft niet neutraal te zijn. Sterker nog: nieuws kán niet neutraal zijn. Als journalist of nieuwsredactie bekijk je nieuws namelijk altijd met een bepaalde bril. In België kijken we naar nieuws met een westerse, democratische blik. Journalisten nemen dus vanzelf een standpunt in als ze bijvoorbeeld schrijven over de mensenrechten in landen als China. Hoewel nieuws niet neutraal hoeft te zijn, zou het wel onpartijdig moeten zijn. Dat betekent dat je als journalist het volledige verhaal moet vertellen en genoeg context moet geven.

Nieuwswijsheid en vertrouwen in het nieuws kunnen een beetje tegengesteld lijken. Wie nieuwswijs is, stelt zich kritisch op en zal niet elke vorm van nieuws zomaar blind vertrouwen. Anderzijds moet je nieuwsmedia ook durven vertrouwen, om te vermijden dat je je toevlucht zoekt tot ‘alternatieve’ media, die niet al te nauw met de waarheid omspringen. 51% van de Vlamingen heeft vandaag nog steeds vertrouwen in nieuwsmedia, wat vergeleken met andere Europese landen een heel goede score is.

Ja, vandaag de dag kan iedereen nieuws maken en verspreiden. Daarvoor hoef je niet noodzakelijk journalist te zijn. Dat is grotendeels te danken aan het internet en sociale media. Elke burger die getuige is van een een gebeurtenis kan bijvoorbeeld een filmpje maken en delen via sociale media of er een verslag van schrijven op een blog. Ook verschijnen dergelijke getuigenissen vaak in het ‘gewone’ nieuws. We noemen dit ook wel burgerjournalistiek. Dat iedereen nieuws kan maken, betekent niet dat dat ook altijd objectief en onpartijdig gebeurt. Precies daarom hebben journalisten nog altijd een heel belangrijke rol: zij zijn opgeleid om nieuws op een correcte manier te brengen.

Zo wordt nieuws gemaakt

Of een journalist nu voor een online nieuwsplatform, het tv-journaal of de krant werkt, er is weinig verschil in de manier waarop nieuws tot stand komt. Zo begint nieuws altijd bij een bron, die een journalist informatie geeft over een gebeurtenis. Maar hoe gaat het verder? En wie heeft de meeste invloed op nieuws: de bron of de journalist?

“Het is belangrijk om te weten wat er in onze maatschappij aan de hand is, maar het is nog belangrijker om verschillende nieuwsbronnen te raadplegen. Het is van onschatbare waarde om te weten dat er andere meningen over eenzelfde gebeurtenis bestaan.”

Kris Custers

Redactiebegeleider bij StampMedia

Nieuws in tijden van het internet

Het digitale tijdperk heeft de nieuwswereld en de manier waarop we nieuws ervaren op zijn kop gezet. Zoals wel vaker het geval is bij nieuwigheden, brengt dat zowel voor- als nadelen met zich mee.

Kinderen, jongeren en nieuws

Kinderen en jongeren gaan anders om met nieuws dan volwassenen. Afhankelijk van hun leeftijd is nieuws voor hen heel abstract, zwart-wit of vooral essentieel voor het vinden van hun identiteit. Hoe dan ook is het belangrijk om met kinderen en jongeren te praten over het nieuws en zo hun nieuwswijsheid te versterken.

De kloof tussen nieuwsmedia en jongeren met een migratieachtergrond

Jongeren met een migratieachtergrond vinden dat ze amper een stem krijgen in het nieuws. Dat blijkt uit het dialoogtraject rePresent (2016), waarbij 208 jongeren in gesprek gingen met 12 journalisten. Samen kwamen ze tot 8 aanbevelingen voor nieuwsmakers om de kloof tussen jongeren en nieuwsmedia te dichten.

Download het onderzoeksrapport

Wie maakt het nieuws in Vlaanderen?

De markt voor nieuwsmedia in Vlaanderen is erg klein. Dat maakt het voor kleinere spelers moeilijk om genoeg abonnees en reclame-inkomsten te vinden. Daardoor is het Vlaamse nieuwslandschap heel geconcentreerd: de meeste nieuwsmedia zijn in handen van slechts enkele grote mediabedrijven. Toch genieten we in onze regio van een sterk en kwalitatief nieuwsaanbod, mede dankzij de belangrijke rol van de openbare omroep.

Lees ook

Wat is mediaconcentratie? En is dat goed of slecht?

Nieuws: meer dan feiten alleen

Nieuws omvat meer dan feiten alleen. Er komen bijvoorbeeld ook beelden, cijfers en reclame bij kijken. Daarnaast zijn ook nepnieuws, propaganda en complottheorieën nauw verwant aan nieuws. Je kan nieuws dus vanuit verschillende invalshoeken bekijken, en voor elk daarvan stelden we een afzonderlijk dossier samen.

De feiten over fake news

Dossier

Door sociale media worden we meer en meer geconfronteerd met nepnieuws. Ontdek wat nepnieuws is en hoe je weet of je ermee te maken hebt.

De wereld van complotdenken

Dossier

Complottheorieën zijn een vorm van nepnieuws. Complotdenkers proberen gebeurtenissen te verklaren door ze te zien als een samenzwering.

Propaganda: de kunst van het overtuigen

Dossier

Propaganda is informatie die bedoeld is om je ergens van te overtuigen. Je vindt propaganda onder meer in reclame, in films en ja, ook in het nieuws.

Dit moet je weten over datawijsheid

Dossier

Cijfers en grafieken wekken, sneller dan woorden, een betrouwbare indruk. Toch kunnen ze ook misleidend zijn. Precies daarom is datawijsheid zo belangrijk.