Waarom zie je vaak dezelfde bronnen in het nieuws?

Dit artikel is deel van Nieuws

Marc Van Ranst, Bart De Wever en Liesbeth Van Impe: je ziet ze geregeld in het nieuws verschijnen. En toch zijn ze heus niet de enige wetenschapper, politicus of expert die iets zinnigs te zeggen heeft over een specifiek thema. Hoe komt het dan dat journalisten vaak dezelfde bronnen aan het woord laten?

Het moet snel gaan

Bronnen zijn voor journalisten van groot belang. Ze moeten niet alleen informatief zijn, maar in de eerste plaats ook betrouwbaar. Helaas is het een tijdrovend proces om na te gaan of een bron wel te vertrouwen is. Dat gaat moeilijk samen met de strakke deadlines van journalisten: redacties moeten vaak snel handelen om niet onder te doen voor andere nieuwsmedia of om advertentie-inkomsten binnen te rijven dankzij een primeur.

Daarom is het soms makkelijker voor journalisten om terug te grijpen naar hun adresboekje. Daarin staan bronnen die hen in het verleden al betrouwbare informatie bezorgd hebben en die hen snel te woord kunnen staan.

Macht en autoriteit

Sommige mensen en organisaties hebben een machtige positie in de maatschappij. Ze nemen belangrijke beslissingen of hebben veel autoriteit, en journalisten benaderen hen dus maar al te graag voor wat duiding. Het kan dan gaan over ministers (politieke macht), maar ook over grote bedrijven (economische macht) of experts met gespecialiseerde kennis (sociale macht).

De X-factor

Kranten, tv-journaals en online nieuwsredacties moeten ook denken aan hun lezers en kijkers. Het nieuws dat ze brengen moet feitelijk zijn, maar ook aantrekkelijk. Daarom zijn mediagenieke bronnen erg populair bij journalisten. Wie vlot overkomt en goed uit zijn woorden raakt, zal dus ook sneller in het nieuws verschijnen. Dat geldt zowel voor bekende als voor onbekende bronnen: ook de mening van toevallige voorbijgangers op straat wordt hieraan getoetst, waardoor ze dus zelden helemaal lukraak uitgekozen zijn.

Is het nieuws een onemanshow?

Het nieuws mag geen onemanshow zijn: verschillende standpunten aan bod laten komen, is een belangrijke richtlijn van de journalistieke code. Maar wie niet automatisch als bron gecontacteerd wordt, moet andere strategieën toepassen om in het nieuws te verschijnen:

“Wie geen VIP-toegang heeft tot het nieuws, moet via de achterdeur de aandacht van journalisten trekken. Bijvoorbeeld via betogingen of opvallende acties. Het gevaar daarbij is dat de aandacht verschuift van de boodschap naar de verpakking, zoals bijvoorbeeld die enkele herrieschoppers bij een vreedzame betoging.”
Sarah Van Leuven
Prof. dr. (UGent)

Het is dus belangrijk om als nieuwsgebruiker stil te staan bij de bronnen die aan bod komen in het nieuws, de manier waarop ze in het nieuws verschijnen en waarom ze precies werden uitgekozen.

Hoe afhankelijk zijn journalisten van bronnen?

Wie heeft uiteindelijk de meeste invloed op het nieuws: de bron of de journalist?

Gepubliceerd op 28 juli 2021