Naar wat ben je op zoek?

Haters gonna hate? Alles over online reageren

Homofobe uitspraken, racistische memes en andere haatdragende boodschappen: ook op het internet kom je ze weleens tegen. Negeren en zo weinig mogelijk aandacht aan besteden lijkt misschien de beste optie, maar toch schiet je best in actie. Ontdek in dit dossier alles wat je moet weten over haatspraak en wat je er zelf tegen kan doen.

Vragen over haatspraak en online reageren? Contacteer onze expert Bert Pieters.

Bekijk ook ons dossier over cyberpesten.

Op deze pagina:

Wat is haatspraak?

Wist je dat er voor haatspraak zelfs geen woorden nodig zijn? Ook een tekening, een bewerkte foto of een filmpje kan een vorm van haatspraak zijn. Juist, ja: de term ‘haat’ bepaalt meer dan het woord ‘spraak’ of iets een haatdragende boodschap is. Zo’n boodschap is niets om trots op te zijn. Toch hebben mensen er hun redenen voor: van onderliggende frustraties tot ‘ik had het zo niet bedoeld!’. 

  • Wat valt er onder haatspraak?

Haatspraak kan veel vormen aannemen. Ontdek wat er allemaal onder haatspraak valt en wie er precies betrokken is bij een haatboodschap.

Wat is haatspraak?

Lees ook: Zo herken je haatspraak

  • Waarom doen mensen aan haatspraak?

Is ‘haat zaaien’ altijd het doel van haatspraak? Of beseffen mensen niet altijd wat de impact van hun boodschap kan zijn? Lees hier waarom mensen zoal aan haatspraak doen.

Ontdek waarom

Podcast: wanneer wordt een uitspraak haatspraak?

Is elke onverdraagzame uitspraak een vorm van haatspraak? Waar ligt de grens? Je ontdekt het in deze podcast van De Standaard. 

Beluister de podcast

4 veelgestelde vragen over haatspraak

Iedereen, ook jij dus, kan het doelwit worden van een haatboodschap. Wel is het zo dat sommige mensen en groepen in onze samenleving vaker haatspraak over zich heen krijgen dan anderen. Dat is bijvoorbeeld het geval voor kwetsbare minderheidsgroepen, zoals de LGBTQ+-community of mensen met een migratieachtergrond. Daarnaast krijgen ook beroemdheden regelmatig te maken met haatspraak: we noemen dit ook wel ‘celebrity bashing’.

Haatspraak is niet eigen aan het internet of nieuwe media. Ook in de offline wereld worden haatboodschappen verspreid, en dat zelfs al eeuwenlang. Online en offline haatspraak lijken sterk op elkaar, maar er is wel een belangrijk verschil. Zo kunnen online haatboodschappen meer schade toebrengen dan hun offline variant. Bovendien is het online veel makkelijker om een haatboodschap te verspreiden dan in de echte wereld.

Haatspraak en cyberpesten worden weleens door elkaar gehaald. Logisch, want beide kunnen erg kwetsend en zelfs traumatiserend zijn voor de slachtoffers. Toch zijn haatspraak en cyberpesten niet zomaar synoniemen. Ontdek 3 manieren waarop ze van elkaar verschillen.

Haters durven soms beweren dat ze mogen zeggen wat ze willen. Want in ons land is er toch vrijheid van meningsuiting, of niet soms? Dat laatste klopt inderdaad, maar ook aan die vrijheid zijn er grenzen. Dankzij die beperkingen kan haatspraak in sommige gevallen strafbaar zijn.

De impact van haatspraak

De ene haatdragende boodschap heeft al meer impact dan de andere. De Raad van Europa spreekt dan ook over een ‘zwaartegraad’, waarbij elke haatboodschap zich op een schaal van schadelijkheid bevindt. Toch is het belangrijk dat we haatspraak, in al zijn vormen, niet zomaar laten gebeuren: ontdek 3 goede redenen om haatspraak aan te pakken.

Omgaan met haatspraak

De beste remedie tegen haatspraak is een duidelijke (re)actie van omstaanders. Dat kan op 2 manieren: je kan haatspraak melden of erop reageren. Zo kan je de boodschap helpen verwijderen, steun bieden aan slachtoffers of de hater duidelijk maken dat je de boodschap niet oké vindt. En wie weet: doen we daar allemaal een klein beetje moeite voor, dan helpen we haatspraak misschien ooit de wereld uit.

  • Haatspraak melden

Kom je online in aanraking met een haatboodschap, dan hoef je daar niet per se op te reageren. Je kan de boodschap ook melden bij de beheerder van het platform of bij een hulporganisatie.

Hoe haatspraak melden?

  • Reageren op haatspraak

Wil je reageren op haatspraak? Dan zijn er een aantal keuzes die je best maakt voor je je reactie deelt. Zo zorg je dat je reactie een duidelijke boodschap en meerwaarde heeft.

Zo reageer je op haatspraak 

Lees ook: Reageren op haatspraak: wat doe je beter niet?

Handige tools

Meer tools
  • EDUbox Wij-zij-denken Educatief pakket

    EDUbox Wij-zij-denken

    Over sommige onderwerpen lopen de spanningen hoog op. Het lijkt dan alsof je alleen een kamp ‘voor’ en een kamp ‘tegen’ hebt. Als leerkracht vermijd je zulke thema’s misschien omdat ze gevoelig liggen. De EDUbox Wij-zij-denken laat jongeren in de klas oefenen in het omgaan met meningsverschillen.

  • Opiniemakers Educatief pakket

    Opiniemakers

    Hoe bouw je een onderbouwde mening op? Wat als een meningsverschil uit de hand loopt? Hoe kan je je stem laten horen in de maatschappij? Met het lespakket Opiniemakers ontdek je een antwoord op al deze vragen en kan je je leerlingen omtoveren tot echte opiniemakers!

Filmpjes over haatspraak

Zo ga je om met haatspraak op TikTok
Wat doen comments met mijn brein?

Meer weten?

  • UNIA

Op de website van Unia, het Interfederaal Gelijkekansencentrum vind je informatie terug over wat discriminatie, cyberhaat, haatspraak is en wat je ertegen kan doen. 

  • Awel.be

Bij Awel.be kunnen jongeren gratis terecht voor een babbel of wanneer ze vragen hebben over eender wat - dus ook over haatspraak. 

  • Het JAC

Het JAC helpt jongeren tussen 12 en 25 jaar met al hun vragen en problemen - dus ook over haatspraak. 

  • Tumult

Tumult is een vrijwilligersorganisatie die jongeren vredevol wil doen samenleven en hiertoe allerlei activiteiten en workshops organiseert. 

  • Pimento

Pimento geeft vormingen voor kinderen, jongeren en leerkrachten, jeugdwerkers, jongerenbegeleiders en leidinggevenden over o.a. (online) weerbaarheid en pestgedrag.

  • EOOH

Het EOOH is het European Observatory of Online Hate en doet tweejaarlijks onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van & dynamieken achter online haatspraak. 

Lees verder

Meer dossiers