Haatspraak: de schaal van schadelijkheid

Dit artikel is deel van Haatspraak

Elke haatdragende boodschap kan schade toebrengen, maar niet elke boodschap is even extreem. Haatspraak bevindt zich dus altijd ergens op een spectrum of een ‘schaal van schadelijkheid’. Hoe schadelijk een boodschap dan precies is, hangt af van 5 elementen.

Inhoud en toon

Er is een verschil tussen een lichte belediging of veralgemening en een grove oproep tot geweld. Waar beide sowieso kwetsend kunnen zijn voor het doelwit van de boodschap, kan een oproep tot geweld grotere gevolgen hebben.

Intentie

Twee boodschappen kunnen heel gelijkaardig zijn en zelfs dezelfde haatdragende taal bevatten, maar toch een andere intentie hebben. Een stand-up comedian kan bijvoorbeeld een ongepaste grap maken in het kader van een show, terwijl een politicus met diezelfde woorden bewust schade wil toebrengen aan een bevolkingsgroep.

(Potentieel) doelwit

Iedereen kan het doelwit zijn van een haatboodschap, maar sommige mensen of groepen in onze samenleving zijn kwetsbaarder dan andere. Dat kan onder andere te maken hebben met de heersende denkbeelden en stereotypes over een bevolkingsgroep of hoe goed een groep zich kan verdedigen (bv. anderstaligen die geen Nederlands spreken).

Context

Een haatdragende boodschap wordt altijd in een specifieke context gedeeld. Die context bestaat uit:

  • historische en culturele elementen (bv. wanneer een bepaalde groep historisch macht over een andere groep heeft uitgeoefend)
  • spanningen en vooroordelen (bv. wanneer er recent gewelddadige acties waren tegenover een groep)
  • het medium (bv. een privébericht op sociale media heeft een kleiner bereik dan een video op een openbaar TikTok-account met veel volgers)
  • de autoriteit van de boodschapper (bv. naar een journalist of parlementslid zal er sneller geluisterd worden dan naar een kind)

(Potentiële) impact

Een haatboodschap kan het doelwit koud laten, maar evengoed traumatiseren. Dat wordt bepaald door de combinatie van de andere elementen.

Soms is een hater zich goed bewust van de impact die de boodschap kan hebben, in andere gevallen niet. Om die reden gebeurt het weleens dat een haatboodschapper achteraf spijt heeft van een haatdragende uiting. Het is dus heel belangrijk om op voorhand altijd stil te staan bij de mogelijke gevolgen van je boodschap.

Waarom moeten we haatspraak tegengaan?

Dat niet alle haatboodschappen even schadelijk zijn, betekent niet dat sommige haatboodschappen helemaal oké zijn. Ontdek waarom het belangrijk is om haatspraak in al zijn vormen aan te pakken. Lees meer.

Gepubliceerd op 16 maart 2022