Op zoek naar een digitale balans

Schermen nemen vandaag zo’n groot deel in ons van leven, dat veel mensen worstelen met het vinden van een digitale balans. Soms lijkt het alsof we vaker online dan offline zijn, en dat leidt tot veel vragen. Waarom plakken we zo aan onze smartphone? Hoeveel schermtijd is ‘te veel’? En hoe waak je over een goede digitale balans?

Vragen over digitale balans? Contacteer onze experten Karen Linten en Hadewijch Vanwynsberghe.

Bekijk ook onze dossiers over mediaopvoeding.

Op deze pagina:

Vroeger & nu
6 tips
Op school
Op het werk
In het gezin
Handige tools

Wat is je digitale balans?

Je digitale balans kan je zien als de verhouding tussen je online en offline activiteiten. Is dat min of meer in evenwicht, dan zit je digitale balans goed. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan: schermtijd is niet alleen een vorm van ontspanning, we hebben schermen ook nodig voor school of werk en om in contact te blijven met anderen. Bovendien hebben schermen een magische aantrekkingskracht!

Was het vroeger beter?

Amper twintig jaar geleden was er nog helemaal geen sprake van een digitale balans. Nieuwe technologieën vragen om aanpassingen, en dat is duidelijk wennen.

Zo was het vroeger, zo is het nu

Dit is waarom we zo gek zijn op onze smartphone

Voelt het soms alsof je smartphone je in zijn greep heeft? Dat is niet zo vreemd: makers van apps weten heel goed hoe ze jou aan je smartphone doen plakken.

Waarom is je smartphone zo aantrekkelijk?

Ken of ben jij iemand die ook tijdens sociale momenten op z’n smartphone zit? Dat noemen we phubbing: een samentrekking van ‘phone’ en ‘snubbing’, waarbij je meer aandacht besteedt aan je telefoon dan aan de mensen om je heen.

5 veelgestelde vragen over schermtijd

6 tips om te werken aan je digitale balans

Probeer schermen voor het slapengaan te vermijden: lees bijvoorbeeld een boek in de plaats. Is je smartphone ook je wekker? Vervang ‘m door een gewone alarmklok en begin je ochtend offline. Je kan je smartphone bijvoorbeeld elke avond op een vaste plek in huis leggen.

Gooi je meest tijdverslindende apps van je smartphone of haal ze op z’n minst weg van je beginscherm. Ook kan je uitschakelen dat je automatisch inlogt of tijdslimieten instellen voor bepaalde apps.

Denk na welke meldingen je wel en niet wil krijgen op je smartphone, zoals meldingen van mails of berichtjes van familie. Zet de blauwe vinkjes in chat-apps uit en schakel je meldingen eens tijdelijk uit als je je op iets of iemand wil focussen.

Geef voorrang aan je vrienden en familie: doe aan ‘phone stacking’, waarbij je alle smartphones op een stapel legt tijdens sociale gelegenheden, of ban de smartphone van tafel. Durf phubbers ook op hun gedrag te wijzen.

Weersta de verleiding om op dode momenten op je smartphone te kijken. Kijk bijvoorbeeld eens om je heen en durf je te vervelen. Je zal merken dat je vanzelf op zoek zal gaan naar nieuwe bezigheden.

Plan schermvrije tijd in voor jezelf of samen met de rest van je gezin. Ga ook eens op pad zonder je smartphone. Kies bijvoorbeeld een smartphonebob uit: alleen hij of zij neemt zijn smartphone mee tijdens een avondje uit, en dan enkel voor noodgevallen!

Hoe ga jij om met je smartphone?

Doe de test

“Een treintje is een reeks van apps die we onbewust na elkaar openen. Het begint bijvoorbeeld met een nieuw berichtje op WhatsApp. Dat is de locomotief. Terwijl we wachten op een antwoord, haken we daar wagonnetjes aan en dwalen we even af naar Instagram of Facebook. Voor we het goed en wel beseffen zitten we langer op onze smartphone dan gedacht!”

Prof. dr. Lieven De Marez

Professor 'Media, Technology & Innovation' & 'User-centric innovation research'
imec-MICT-UGent

3 x digitale balans

De digitale balans op school

Ook op school zijn schermen alomtegenwoordig. Ze bieden veel educatieve mogelijkheden, maar stellen leerkrachten en leerlingen ook voor uitdagingen. Wat betekenen online leerplatformen voor je digitale balans? Hoe ga je als school om met smartphones? En hoe maak je leerlingen bewust van hun schermgebruik?

Hoe gaan scholen om met smartphones?

De aanwezigheid van smartphones op school kent zowel voor- als nadelen. De meningen hierover verschillen dan ook sterk. Lees meer.

Online leerplatformen: een uitdaging voor je balans?

Online leerplatformen vergemakkelijken het contact tussen leerkrachten en ouders. Anderzijds dagen ze ook onze digitale balans uit. Lees meer.

5 vragen over smartphones in de klas

Smartphones in de klas: ze doen bij veel leerkrachten een hoop vragen rijzen. Gelukkig zijn er ook antwoorden. Tijd voor een korte Q&A! Lees meer.

Zo stel je een smartphonebeleid op

Als school kan je smartphones dus niet zomaar negeren. Een smartphonebeleid laat toe om duidelijke regels vast te leggen én om jongeren verstandig te leren omgaan met hun smartphone. Lees meer.

De digitale balans in het gezin

Voor veel ouders is het best een opgave om thuis de digitale balans te bewaken. Die balans is dan ook voor iedereen anders, en vraagt geregeld om wat bijsturing. Toch kom je al een heel eind door zelf het goede voorbeeld te geven én duidelijke afspraken te maken.

Geven ouders het goede voorbeeld?

Uit onderzoek blijkt dat 72% van de ouders zelf aangeeft niet altijd het goede voorbeeld te geven als het gaat over schermen. Wat zeggen experts daarover? Lees meer.

Parental control: do or don’t?

Op heel wat toestellen vind je instellingen voor ‘ouderlijk toezicht’, die toelaten om limieten in te stellen voor kinderen. Slim? Of leren kinderen beter zelf hoe het moet? Lees meer.

De digitale balans op het werk

Wist je dat de helft van de werknemers uit de publieke sector last heeft van digistress op het werk? En dat phubbing ook op het werk een ding is, in de vorm van ‘boss phubbing’? Zo zou het engagement van werknemers dalen als hun leidinggevende in hun bijzijn te veel op z’n smartphone zit.

De digitale balans in cijfers

9 jaar

gemiddelde leeftijd

waarop kinderen hun eerste smartphone krijgen. Lees meer.

40%

van de jongeren

kunnen in het secundair onderwijs geen dag zonder smartphone. Lees meer.

18%

van de kinderen

hebben thuis geen regels of afspraken over hun mediagebruik. Lees meer.

38%

van de Vlamingen

stoppen hun smartphone bewust weg tijdens een gesprek, vergadering of les. Lees meer.

44%

van de Vlamingen

vinden zichzelf afhankelijk van hun smartphone. Lees meer.

79%

van de gezinnen

heeft afspraken over schermtijd of sociale media. Lees meer.

Interessante onderzoeken

Apenstaartjaren 2024

Kom meer te weten over het mediagebruik van kinderen tussen 6 en 18 jaar.

Digimeter (2019)

Hoe staat het vandaag met het media- en ICT-gebruik in Vlaanderen?

Schermtijd in coronatijd (2020)

Wat was de impact van corona op de schermtijd van kinderen?

Handige tools

Meer tools

3 apps voor een betere balans

Met deze app kan je je beter concentreren. Zodra je je ergens op moet focussen, plant je een boompje in de app. Je mag pas kijken naar je smartphone zodra de boom volgroeid is.

iOS voorziet functies in de algemene instellingen van je smartphone waarmee je kan nagaan welke apps je het vaakst gebruikt en kan je indien nodig ook limieten instellen voor jezelf.

Net zoals iOS, voorziet Android functies in de algemene instellingen van je smartphone waarmee je kan checken welke apps je het vaakst gebruikt en waarmee je ook limieten kan instellen voor jezelf.