Inclusion by design
Inclusion by design verwijst naar het zo inclusief mogelijk ontwikkelen van een dienst of product. Het is naast toegang, vaardigheden en een ondersteuningsnetwerk één van de voorwaarden om over digitale inclusie te kunnen spreken. Inclusion by design is daarbij de eerste stap én de verantwoordelijkheid van de ontwikkelaar of dienstverlener: pas na de uitwerking van een product of dienst komen de 3 andere voorwaarden in beeld.
Op deze pagina:
Het basisidee van inclusion by design is simpel: zorg dat je product of dienst zo toegankelijk en gebruiksvriendelijk mogelijk is, door de verschillende noden van je gebruikers in het achterhoofd te houden. Dat betekent dat je verder denkt dan de gemiddelde gebruiker alleen (universal design) en kijkt naar een diverse doelgroep (inclusive design).
Inclusion by design maakt duidelijk dat ook bedrijven, organisaties en de overheid een belangrijke rol hebben in de weg naar digitale inclusie. Enkel als diensten en producten zo inclusief mogelijk ontwikkeld zijn, kunnen toegang, vaardigheden en een ondersteuningsnetwerk een meerwaarde zijn.
“Inclusion by design houdt in dat mainstream producten en/of diensten toegankelijk zijn voor en gebruikt kunnen worden door zoveel mogelijk mensen, zonder dat er daarvoor bijzondere aanpassingen nodig zijn.”
Alles digitaal: is dat inclusief?
Een inclusieve dienstverlening houdt ook rekening met mensen die niet via digitale weg geholpen kunnen of willen worden. Daarom blijft het, ook in een digitale samenleving, belangrijk om via meerdere kanalen bereikbaar te zijn (digitaal, telefonisch, face to face, …). We noemen dit ook wel het ‘click-call-connectprincipe’.
Waarom is inclusion by design belangrijk?
Wanneer diensten of producten geen aandacht besteden aan inclusion by design, kan dit leiden tot heel uiteenlopende gebruikerservaringen. Zo worden de digitale sterktes en zwaktes tussen verschillende gebruikersgroepen alleen maar uitvergroot. Nu nog meer dan ooit: sinds COVID-19 is de digitale transformatie immers een versnelling hoger geschakeld, waarbij steeds meer essentiële diensten online te raadplegen zijn.
Maar niet alleen gebruikers hebben er baat bij als een dienst of product inclusief ontworpen is. Ook ontwikkelaars plukken daar de vruchten van: een inclusief design zal immers langer meegaan. Bovendien hebben mensen minder hulp nodig om ermee aan de slag te gaan.
“Inclusion by design is geen verhaal dat eindigt zodra je product of dienst er staat. Het is belangrijk om de vinger aan de pols te houden en de noden van je gebruikers permanent op te volgen.”
3 veelgestelde vragen over inclusion by design
Zodra je een dienst of product ontwikkelt, moet inclusion by design een aandachtspunt zijn. Kijken we specifiek naar media, dan denken we onder meer aan apps, websites, drukwerk, … Maar ook bij iets eenvoudigs als een foutmelding of een formulier is een inclusief design van belang.
Veel organisaties voelen dat inclusion by design de weg vooruit is, maar worstelen ermee om datgene wat ze ontwikkelen voor iedereen toegankelijk te maken. Er is immers geen alomvattende handleiding voor inclusion by design: je moet zelf op zoek gaan naar wat er wel en niet werkt. Toch hoeft inclusion by design niet per se moeilijk te zijn. Er zijn ook eenvoudige stappen die je als ontwikkelaar kan zetten, die weinig tijd en moeite kosten.
Bij inclusion by design stel je de eindgebruiker voorop tijdens het hele ontwikkel- en verbeterproces van je dienst of product. Wat zijn de behoeften van je gebruikers? Kunnen ze makkelijk aan de slag met wat je aanbiedt? Zijn er zaken die duidelijker of beter kunnen? Vaak is dit een zoekproces, al zijn er wel een aantal basisprincipes die je van bij het begin meteen op de goede weg zetten.
Inclusion by design: de basisprincipes
Ontwerp je een digitale dienst of product? Gebruik dan deze basisprincipes als leidraad voor een inclusief design:
- Gebruik klare taal
Hou je boodschap eenvoudig: geef meteen de informatie mee die je gebruikers zoeken en maak duidelijk wat er van hen verwacht wordt. Vermijd jargon, schrijftaal en onnodig veel context.
- Denk ‘mobile first’
‘Mobile first’ designen houdt in dat je je webapplicatie zodanig ontwerpt dat ze smartphoneproof is. Kwetsbare groepen beschikken namelijk eerder over een smartphone dan een laptop of pc. Aangezien een mobiel scherm veel kleiner is dan dat van een desktop, vereist dit een andere aanpak voor je design.
- Check de WCAG
De WCAG of Web Content Accessibility Guidelines omvatten een aantal richtlijnen om je website of applicatie toegankelijk te maken. Ze worden regelmatig geüpdatet. Gebruik de checklist van AnySurfer om te weten of jouw digitale product hieraan voldoet.
- Focus op gebruiksvriendelijkheid
Je app of website kan perfect aan de WCAG-normen voldoen, daarom is ze nog niet gebruiksvriendelijk. Kijk dus breder dan de toegankelijkheidsvereisten alleen en bekijk je eigen product met de ogen van je gebruikers. Logisch en instinctief nadenken helpt je al een heel eind op weg.
Belangrijk: betrek je gebruikers
Je kan je wel inleven in je gebruikers, dat betekent nog niet dat je hun noden ook effectief begrijpt. Daarom is het belangrijk om hen te betrekken bij het ontwikkelproces, door met hen te praten of prototypes te testen. Je kan gebruikersinzichten ook onrechtstreeks verkrijgen, bijvoorbeeld door een zoekwoordenonderzoek te doen of Google Analytics te raadplegen (in het geval dat je applicatie al online staat). Herhaal dit regelmatig: zo krijg je voortdurend nieuwe inzichten.
“Weet wat je gebruikers nodig hebben, waar ze tegenaan lopen en hoe je die drempels kan wegnemen.”
Wist je dat …
- … een pdf niet erg handig is om te lezen op je smartphone?
- … een goed kleurcontrast in je design belangrijk is voor mensen die kleurenblind zijn?
- … overheidsorganisaties en organisaties die voor meer dan 50% gesubsidieerd worden, moeten voldoen aan de WCAG-normen?
4 mythes over inclusion by design
In de beginjaren van webdesign was een toegankelijk ontwerp vaak niet erg indrukwekkend. Maar intussen beschikken webdesigners over veel meer tools en technieken om een toegankelijke en tegelijk aantrekkelijke webapplicatie te bouwen.
Er zijn uiteraard kosten verbonden aan het toegankelijker maken van websites, apps en tools. Toch zijn die kosten relatief bescheiden. Bovendien is dit een investering op lange termijn: inclusieve webapplicaties stellen organisaties in staat om een veel groter publiek te bereiken, waardoor ze ook hun doelstellingen sneller kunnen behalen.
Sommige bedrijven en organisaties vinden het niet de moeite waard om aandacht te schenken aan inclusion by design als ze daarmee slechts een beperkt aantal extra gebruikers winnen. Maar inclusief ontwerp gaat om veel meer dan enkel en alleen je bereik vergroten. Door je product of dienst voor iedereen geschikt te maken, besteed je aandacht aan ieders unieke behoeften. Zo verbeter je ook de gebruikerservaring, waardoor mensen het fijner zullen vinden om je product of dienst te gebruiken.
Naast digitale drempels zijn er ook ‘situationele drempels’: mensen hebben dan problemen met het gebruik van technologie door de (tijdelijke) situatie of context waarin ze zich bevinden. Deze drempels kunnen verschillende vormen aannemen. Denk bijvoorbeeld aan achtergrondlawaai dat het moeilijker maakt voor iemand om geluid te horen, slechte verlichting die het zicht belemmert of een armbreuk die iemand verhindert om een toestel op dezelfde manier als anders te gebruiken.
Handige tools en tips
Meer tools
Door je content genderinclusief te schrijven, zullen meer mensen zich aangesproken voelen. Deze tips helpen je!
Welk leesniveau heeft iemand nodig om je tekst te begrijpen? Vul hier je tekst in en ontdek hoe behapbaar ze is.
Ga na of het kleurcontrast van je design optimaal is voor alle gebruikers, ook voor wie kleurenblind of slechtziend is.
In The Content Design Book ontdek je stap voor stap hoe je content creëert die nuttig is voor je doelgroep.
Design thinking draagt bij tot een dienstverlening die je gebruiker centraal stelt. Ontdek hier hoe je dat aanpakt.
- Dit zijn de toegankelijkheidsnormen [Samenvatting]
Kom meer te weten over de WCAG of Web Content Accessibility Guidelines, die je helpen om je webapplicatie toegankelijk te maken.
Vraag je je af hoe toegankelijk een specifieke webpagina is? FOD BOSA reikt je een tool aan om dit te checken.
- Optimaal digitaal [Tool]
Verbeter spelenderwijs je (online) dienstverlening.
Hulp nodig?
- AnySurfer helpt je om toegankelijke websites te bouwen. De organisatie geeft advies, organiseert opleidingen en checkt je website op mogelijke knelpunten.
- DiAX verbetert de toegankelijkheid van websites, apps, documenten en video’s om de digitale gebruikerservaring te stimuleren.
- Eleven Ways biedt audits, gebruikerstesten en begeleidingstrajecten aan om de toegankelijkheid van nieuwe websites en apps te verbeteren.
- Bij iDrops kan je terecht voor advies en designtrajecten om je organisatie of bedrijf inclusiever te maken.
- LINC vzw organiseert vormingen en trajecten rond digitale inclusie, specifiek voor jouw werking.
- Wil je je communicatie vereenvoudigen? Wablieft kan je teksten duidelijker maken of trainingen geven in je organisatie.
Wat is digitale inclusie?
Digitale inclusie: wat wordt daar nu eigenlijk mee bedoeld? Ontdek alles wat je moet weten.
