Propaganda: de impact van het internet
Dit artikel is deel van
Propaganda
Propaganda is al eeuwenoud, maar door de jaren heen is de manier waarop het verspreid wordt wel veranderd. Waar de oude Grieken nog rekenden op het theater om hun publiek te bereiken, neemt het internet die taak vandaag op zich. Welke invloed heeft het internet op de verspreiding van propaganda? En wat zegt de wet daarover?
“Telkens als je een bericht deelt, liket of erop reageert, draag je bij aan de verspreiding ervan.”
Via sociale media komt er heel wat informatie op ons af. Informatie die niet altijd genuanceerd is, en die we ook niet altijd grondig doornemen. Uit onderzoek aan de Arteveldehogeschool in 2018 en 2019 blijkt bijvoorbeeld dat jongeren (nieuws)berichten op sociale media eerder vluchtig snacken: slechts 47% klikt weleens een artikel open, en zelfs dan wordt de inhoud vaak maar deels gelezen.
Wanneer we eenzijdige informatie als propaganda liken, delen of erop reageren, kan die informatie zich erg snel verspreiden. De algoritmes van sociale media baseren zich immers op likes, shares en reacties om in te schatten welke berichten bovenaan je tijdlijn komen te staan. Het is dus belangrijk om goed na te denken vooraleer je iets deelt, liket of een reactie plaatst: ben je zeker dat dit bericht correcte informatie bevat en dat het geen schadelijke gevolgen kan hebben?
Propaganda vermomd als memes
“Sinds het internet en sociale media is iedereen een auteur of ‘mediamaker’ geworden.”
Vaak wordt propaganda via sociale media verspreid in de vorm van memes: afbeeldingen met een simpele tekst op, die een heel duidelijke boodschap meegeven. Memes zijn de ideale manier om iets snel onder de aandacht te brengen op het internet en veel mensen te bereiken. Doorgaans kan je bij memes ook 4 doeltreffende propagandatechnieken afvinken:
- Memes prikkelen sterke emoties. De meeste memes zijn bedoeld om mensen aan het lachen te maken, waardoor ze makkelijk geliket of gedeeld worden.
- Memes vereenvoudigen informatie. Omdat een meme simpelweg bestaat uit een afbeelding en een korte zin, is er weinig ruimte voor nuance.
- Memes zijn herkenbaar. Omdat eender wie een meme kan maken, zijn ze erg situatie- en contextgebonden. Vaak sluiten ze aan bij onze persoonlijke ervaringen en spreken ze onze diepste angsten, noden en dromen aan.
- Memes versterken het wij-zijdenken. Bij veel memes zijn er zogenaamde good guys en bad guys: ze vallen een specifieke tegenstander aan en werken zo polarisatie in de hand.
Wat zegt de wet?
Propaganda verspreiden via sociale media is bij wet (nog) niet verboden. Toch zijn sommige vormen van propaganda, zoals terroristische propaganda, gevaarlijker dan andere. Daarom besliste de Europese Unie in 2021 dat socialemediabedrijven de plicht hebben om dergelijke propaganda binnen het uur te verwijderen of te blokkeren. Dat is namelijk de tijdspanne waarin berichten snel een breed publiek kunnen bereiken. Zo hoopt de Europese Unie de verspreiding van extremistisch gedachtegoed tegen te gaan.
