Wat als je een vreemd verhaal tegenkomt op het internet?

Stel jezelf vragen

Iedereen weet wel dat niet alles wat er op het internet staat, waar is. Toch kan een complottheorie heel overtuigend zijn. Stel jezelf daarom deze vragen, voor je je laat meeslepen door een vreemd verhaal:

• Waarom beweert iemand dit? Iemand die steevast tegen vaccins is, zal al snel zoeken naar redenen waarom het geen goed idee is om je te laten vaccineren.
• Is het bericht gebaseerd op feiten? Complottheorieën zijn vaak een verzameling van vermoedens en toevalligheden. Komen er ook feiten en bewijzen aan bod?
• Is de bron betrouwbaar? Wie is de auteur van het artikel of de maker van het filmpje? Op wat voor website staat het artikel of filmpje? Welke info vind je over de auteur en bron terug?

Weet ook dat likes en reacties op sociale media niets zeggen over de betrouwbaarheid van een bericht. Polariserende berichten en complottheorieën wekken vaak veel emoties en reacties op. Bovendien zijn niet al die likes noodzakelijk échte likes:

Dubbelcheck de info

Er zijn verschillende betrouwbare instanties die aan factchecking doen: ze onderzoeken of recente geruchten en verhalen wel of niet waar zijn. Hiervoor kan je bijvoorbeeld terecht bij de rubriek CHECK van VRT of factcheck.vlaanderen.

Research doen via een zoekmachine is niet altijd een goed idee: omdat de algoritmes van zoekmachines proberen te voorspellen wat je interessant zal vinden, verschijnt er mogelijk informatie in de zoekresultaten die de complottheorie bevestigt. Beter wend je je dus rechtstreeks tot bronnen die je kent en vertrouwt.

Wat als het verhaal niet klopt?

Als je zeker bent dat een bericht onjuiste informatie bevat, maar ook als je twijfelt, is het in eerste instantie belangrijk om het vooral niet te delen. Ook niet om duidelijk te maken dat het verhaal niet waar is. Zo vermijd je dat anderen het bericht bekijken en mogelijk geloven.

Wat je wel kan doen, is een reactie plaatsen waarin je verwijst naar een factchecking-bron die bevestigt dat het bericht onwaar is. Op websites en blogs kan je de auteur hiervoor persoonlijk contacteren. Als het bericht verscheen in traditionele media, kan je contact opnemen met de redactie of de Raad voor de Journalistiek.