Hoe kan je nepnieuws herkennen?

Wanneer is iets fake news?

Als je informatie tegenkomt die niet klopt, is het daarom nog geen nepnieuws. Je kan bijvoorbeeld een nieuwsartikel lezen dat grotendeels betrouwbaar is, maar waarin de journalist een vreemde conclusie trekt. In dat geval heb je niet te maken met nepnieuws, maar gewoon met slechte journalistiek.

Er zijn drie voorwaarden om echt te spreken van nepnieuws:

1. Het bericht bevat geen waarheidsgetrouwe informatie;
2. Het bericht is met opzet gemaakt en verspreid om je te misleiden;
3. Degene die het maakt of verspreidt, doet dat met een specifieke reden, zoals politieke stemmen winnen of geld verdienen.

Stel jezelf 3 basisvragen

Kom je in aanraking met een artikel of video waarvan de bron je vreemd in de oren klinkt? Stel jezelf dan deze 3 basisvragen:

Is het artikel gebaseerd op feiten?

Is de informatie in het artikel of de video objectief? Worden er bronnen gebruikt en vermeld? Echt nieuws hoort enkel de feiten weer te geven. Het is niet de bedoeling dat de auteur zelf een verklaring voor die feiten bedenkt, die nergens op gebaseerd is. Zelfs al wordt iets voorgesteld als ‘de waarheid’, betekent dat niet dat het ook effectief waar is.

Wie heeft het bericht gemaakt of verspreid?

Ga na wie de auteur of maker is. Zoek online meer informatie: werkt deze persoon ook voor andere media en zoja, hoe betrouwbaar lijken die? Vind je niets terug als je de naam intikt in een zoekmachine, dan kan het zijn dat deze persoon zelfs niet bestaat. Doe hetzelfde voor degene die het bericht gedeeld heeft. Zelfs al ken en vertrouw je diegene, het kan nog steeds dat hij of zij het bericht geloofde en het daarom gedeeld heeft.

Waarom is het bericht gemaakt of verspreid?

Makers van fake news hebben daar altijd een reden voor. Ofwel willen ze geld aan jou verdienen, ofwel willen ze je overtuigen van een bepaalde (ideologische) boodschap. Heb je het gevoel dat er iets aan jou verkocht wordt? Wordt er om je bankgegevens gevraagd? Of is het bericht gelinkt aan een politieke overtuiging? Wees dan extra waakzaam.

Als je via sociale media klikt op een nieuwsartikel, kunnen websites ook extra advertentie-inkomsten winnen op hun website. Dat merk je vooral aan de veelbelovende of choquerende titels in je feed. Als de inhoud niet echt strookt met die titel, heb je te maken met clickbait.

Tip: gebruik meerdere bronnen

Er is tonnen informatie te vinden op het internet. En zelfs bij gekende, betrouwbare nieuwsmedia kunnen zaken die niet helemaal kloppen door de mazen van het net glippen. Daarom is het een goed idee om steeds meerdere nieuwsbronnen te raadplegen. Zo krijg je informatie vanuit verschillende invalshoeken, kan je verkeerde info makkelijker wegfilteren en blijf je goed geïnformeerd.