Welke digitale competenties zijn nodig in de zorg- en welzijnssector?

Dit artikel is deel van Mediawijsheid

Sommige digitale vaardigheden zijn cruciaal om je werk goed te kunnen uitvoeren. Naast de digitale basisvaardigheden die in elke professionele context van toepassing zijn, zijn er ook een aantal basiscompetenties die specifiek van belang zijn in de zorg- en welzijnssector. Deze combinatie van kennis, vaardigheden en attitudes is essentieel voor kwalitatieve zorg en ondersteuning. Lees hier om welke competenties het gaat en hoe die in de praktijk hun nut bewijzen.

Specifieke digitale competenties voor zorg en welzijn

Digitale competenties in de zorg- en welzijnssector omvatten het vermogen van professionals om digitale technologieën op een kritische, zelfverzekerde en verantwoorde manier te gebruiken en te begrijpen. Want ook in deze sector volgen de technologische evoluties elkaar snel op. Het is dan ook essentieel dat medewerkers op de hoogte blijven van deze ontwikkelingen en er zelf mee leren werken. Enkele voorbeelden:

E-health en telezorg aanbieden. Videoconsultaties opzetten om zorg op afstand toe te dienen en patiënten of cliënten online op te volgen.
Elektronisch patiëntendossier beheren. In staat zijn om patiëntengegevens in te voeren en te raadplegen.
Online privacy van patiënten beschermen. Veilig en bewust omgaan met gevoelige (digitale) gegevens en informatie die gelinkt is aan de zorg.
Zorgtechnologie bedienen. Gebruik van domotica, slimme medicijndispensers en technologie om de gezondheid te monitoren (bv. voor de bloeddruk en saturatie).
Kennis over gezondheidsapps. Expertise in apps die door patiënten of cliënten gebruikt worden om hun gezondheid te monitoren, zoals apps voor emotieregulatie of fysieke parameters.

Deze specifieke digitale competenties staan op hetzelfde niveau als andere hulpverlenende of zorgende competenties die horen bij het functieprofiel. Ze zijn dus net zo belangrijk om de kwaliteit van de zorg te waarborgen.

Digitale vaardigheden mee opnemen in het functieprofiel?

Op de website ‘Digivaardig in de zorg’ vind je een handig overzicht van 400 digitale vaardigheden die noodzakelijk zijn voor professionals in zorg en welzijn. Laat je ook inspireren door de voorbeeldfunctieprofielen om specifieke digitale vaardigheden te integreren in het profiel van je eigen medewerkers.

Lees meer

Waar horen deze competenties in het Mediawijs Competentiemodel?

Binnen het Mediawijs Competentiemodel plaatsen we de digitale basiscompetenties en de specifieke digitale competenties op de buitenste cirkel (de cirkel ‘informeren, interageren, creëren, amuseren en verweren’). Deze vijf mediadoelen staan in theorie op zichzelf, maar in de praktijk lopen ze vaak door elkaar. Wil je aan digitale competenties werken binnen jouw organisatie? Dan is het belangrijk om met alle doelen rekening te houden.

Hieronder vind je een overzicht van de vijf doelen en enkele voorbeelden van digitale taken die daarbij aansluiten.

Informeren	Informatie in een cliëntdossier opzoeken en aanpassen Nieuwe technologieën voor de sector opzoeken en begrijpen Begrijpen hoe je veilig omgaat met een elektronisch patiëntendossier Een verslag doorsturen naar een andere zorgprofessional
Interageren	Een afspraak maken met (het netwerk van) de patiënt via e-mail of WhatsApp Microsoft Teams gebruiken voor een teamoverleg Kritisch omgaan met cliëntgerichte digitale tools
Creëren	Een kerstkaartje maken op basis van een groepsfoto om naar cliënten te versturen Rapportages en zorgplannen opstellen Een grafiek, schema of tabel opmaken om de voortgang van een patiënt weer te geven
Amuseren	‘Verstoppertje verkeerd’ spelen in een WhatsAppgroep met cliënten: je deelt een detailfoto van de verstopper zodra je die gevonden hebt, zodat anderen de verstopper ook kunnen vinden Een Kahoot-quiz spelen over emotieregulatie Een activiteit organiseren met VR-brillen bij wijze van ontspanning of therapie
Verweren	Een cliënt via Microsoft Teams bereiken tijdens een crisismoment om te voorkomen dat de situatie escaleert Kritisch omgaan met bronnen over gezondheidsinformatie Werkgerelateerde informatie en beelden bewust (niet) delen op sociale media Een klachtenmail sturen naar de coördinator bij signalen van cyberpesten

In de praktijk betekent dit dat professionals in zorg en welzijn in staat zijn om digitale hulpmiddelen te gebruiken voor verschillende taken. Daarnaast is het belangrijk dat ze bepaalde risico’s kunnen herkennen en daar ook bewust naar handelen, zoals de privacy van de cliënt of patiënt beschermen en veilig omgaan met gegevens.

Vormt technologie een gevaar voor de job van zorgprofessionals?

Dat bepaalde digitale competenties noodzakelijk zijn, betekent niet dat technologie de job van professionals in de zorg- en welzijnssector zomaar kan vervangen. Wel zullen bepaalde taken mogelijk niet meer nodig zijn, zoals het handmatig invoeren van gegevens in een dossier, afspraken maken of medische beelden analyseren. De digitale omwenteling zal dus eerder de aard van de job veranderen, veeleer dan dat ze die zal vervangen.

Artificiële intelligentie wordt nu al ingezet binnen de radiologie en beeldvorming. Zo komen onregelmatigheden automatisch naar boven. De radioloog moet dan niet meer door honderden beelden scrollen, maar ontvangt meteen de nodige analyses van de beeldvorming.

Ramses De Weerdt

Global commercial excellence manager bij Barco

Professionals in zorg en welzijn zullen nieuwe competenties moeten ontwikkelen en zich aanpassen aan veranderende technologieën, maar de kern van hun werk – empathische, hoogwaardige en complexe zorg en ondersteuning bieden – blijft onvervangbaar. De combinatie van menselijke expertise en geavanceerde technologie kan de zorg juist verbeteren en de werkdruk voor professionals verminderen.

Tip: voorzie een vast aanspreekpunt

Als je een vast aanspreekpunt voor digitale vragen aanstelt in je organisatie, kunnen je medewerkers altijd bij iemand terecht voor hulp bij een digitale taak. Zo reik je hen handvaten aan om hun digitale vaardigheden te ontwikkelen.

Gepubliceerd op 30 september 2024