Wat is het Mediawijs Competentiemodel?

2 competentieclusters

Het Mediawijs Competentiemodel is opgebouwd uit 2 competentieclusters: media gebruiken en media begrijpen. Mediawijsheid omvat namelijk méér dan enkel knoppenkennis. Het is niet omdat je media kan gebruiken, dat je ook begrijpt hoe media werken en wat daarbij de kansen en risico’s zijn. Omgekeerd geldt uiteraard precies hetzelfde.

Media gebruiken

Met ‘media gebruiken’ bedoelen we actief, technisch en creatief omgaan met media. Dat kan gaan van heel eenvoudige taken, zoals een document opslaan of een wachtwoord wijzigen, tot complexere acties, zoals een video bewerken of zelfs een (basis)website maken.

Deze cluster bestaat uit 4 subcompetenties:

Media begrijpen

Met ‘media begrijpen’ bedoelen we bewust en kritisch omgaan met media. Dat gaat van inzien wat de (on)mogelijkheden van media zijn en waarvoor ze bedoeld of geschikt zijn, tot je bewust zijn van je eigen mediavaardigheden en die van anderen.

Deze cluster bestaat uit 4 subcompetenties:

5 mediadoelen

Elke (sub)competentie van het Mediawijs Competentiedoel kan je toepassen om een mediadoel te bereiken. Alle doelen zijn even belangrijk en kunnen op zichzelf staan, maar in de praktijk lopen ze vaak door elkaar. Je kan bijvoorbeeld een filmpje maken over de geschiedenis van frietjes, om anderen iets bij te brengen (doel: informeren). Tegelijk heb je dat filmpje zelf bedacht, bewerkt en er helemaal je eigen ding mee gedaan (doel: creëren).

Wil je aan mediawijsheid werken, dan is het belangrijk om met alle 5 doelen rekening te houden:

1. Mediadoel: informeren

Online zijn er heel wat artikels, filmpjes en foto’s te vinden: eender wie kan iets verspreiden op het internet. Daardoor is er meer informatie beschikbaar dan ooit, maar is de zoektocht naar betrouwbare informatie niet zonder hindernissen.

Mediawijsheid kan je helpen om informatie op te zoeken, de inhoud en bron te beoordelen en op basis daarvan jezelf te informeren. Tegelijk kan je ook anderen van correcte informatie voorzien door media-inhoud te verspreiden die gebaseerd is op solide bronnen.

2. Mediadoel: interageren

Dankzij media kunnen we de grenzen in tijd en ruimte overbruggen om contact te leggen met anderen, meningen te delen en boodschappen over te brengen. Anderzijds kan je ook in de digitale wereld weleens iets verkeerd begrijpen, iemand beledigen of met de verkeerde mensen in contact komen.

Mediawijsheid helpt je om via digitale weg de juiste mensen en instanties te bereiken, online zo goed mogelijk te reageren op anderen, je weg te vinden in het kluwen van technische mogelijkheden en – niet te vergeten – daarbij ook je privacy te beschermen.

3. Mediadoel: creëren

Als je je ideeën, emoties en verhalen goed kan uitdrukken, kan je dit gebruiken om verbinding te maken met anderen en jezelf verder te ontwikkelen. Media bieden je daarbij meer mogelijkheden dan ooit, en daar maken we allemaal graag gebruik van. Soms kan het zelfs zijn dat iemand je creatie zomaar overneemt, of dat je dat zelf doet met het werk van iemand anders.

Mediawijsheid kan je helpen om je creatieve basisvaardigheden te ontwikkelen en om de kwaliteit en het bereik van je werk te verhogen. Daarnaast weet je ook in welke mate je eigen werk beschermd is en wat je wel en niet mag doen met dat van anderen.

4. Mediadoel: amuseren

Filmpjes kijken op YouTube, gamen met je vrienden of inspiratie zoeken voor je interieur: met dank aan het internet kan je je op ontelbaar veel manieren bezighouden. Je kan zelfs anderen helpen om zich te amuseren, bijvoorbeeld door zelf leuke foto’s of filmpjes te posten. Door de vele mogelijkheden en het brede aanbod, is het soms wel moeilijk om je aandacht op iets anders te richten of om het verschil te zien tussen wat grappig is en wat kwetsend is.

Mediawijsheid kan je helpen om samen of in je eentje bewust te genieten van media, verschillende vormen van entertainment te verkennen en gewoon even heerlijk te ontspannen. Tegelijk weet je wanneer en waarvoor je media al dan niet gebruikt, en kan je media ook af en toe opzijleggen voor andere (offline) activiteiten.

5. Mediadoel: verweren

Media vormen een belangrijk onderdeel van de publieke ruimte. En van oudsher moeten we in het openbaar durven opkomen voor onszelf, voor anderen en voor datgene waar we achter staan. Dat kan dus ook online: via een online petitie, een bericht op sociale media of een klacht die je per mail verstuurt.

Mediawijsheid kan je helpen om je weerbaar op te stellen op het internet en om te weten welke kanalen je het best kan gebruiken als je ergens voor wil opkomen. Ook kan je zo op de best mogelijke manier reageren als anderen jou of je omgeving via digitale weg belagen.