Kan een complottheorie waar zijn?

Niet standaard verwerpen

Heel soms is een complottheorie effectief waar. Zo wordt er regelmatig gespeculeerd dat overheden aan spionage doen. In 2013 doken er geheime documenten op die aantonen dat de Amerikaanse inlichtingendienst inderdaad telefoongesprekken van wereldleiders zoals Angela Merkel heeft afgeluisterd. Je kan dus niet zeggen dat elke complottheorie per definitie een verzinsel is.

Complottheorieën vs nepnieuws

Dat complottheorieën soms waar kunnen zijn, betekent ook dat ze niet hetzelfde zijn als nepnieuws. Terwijl makers van nepnieuws mensen doelbewust om de tuin willen leiden, geloven complotdenkers écht dat ze het bij het rechte eind hebben.

Complottheorieën ontstaan juist vanuit een kritische ingesteldheid: complotdenkers willen heersende opvattingen niet zomaar voor waar aannemen, en gaan daarom op zoek naar alternatieve verklaringen.

Beter twijfelen dan geloven

Een belangrijke kanttekening hierbij is dat de meeste complottheorieën wel degelijk fout zijn. Kom je een vreemd verhaal tegen op het internet, dan kan je het dus beter in twijfel trekken dan geloven.
Weet ook dat meer informatie opzoeken over de complottheorie niet altijd helpt. De kans is groot dat je filmpjes en artikels ontdekt die de theorie proberen te bevestigen. Dat komt door het algoritme van zoekmachines en sociale media: heb je iets gelezen of gezien over een complottheorie, dan probeert het algoritme je meer van hetzelfde te tonen.