7 vragen om te stellen
De volgende vragen helpen je om kritisch te kijken naar de boodschap die verpakt zit in propaganda:
- Klopt de informatie? Ga na wat er juist en fout is aan het bericht. Worden er bronnen vermeld? Wat zeggen andere, betrouwbare (nieuws)bronnen over dit onderwerp?
- Persoonlijk of algemeen belang? Wie heeft er baat bij de verspreiding van deze boodschap? Dat kan financieel zijn, maar ook ideologisch.
- Wat staat er niet? Als je ziet welke informatie achterwege wordt gelaten, kan je beter bepalen wat het standpunt is dat naar voren komt.
- Wiens waarden zijn het? Hoe staat dit bericht tegenover jouw waarden? Komt dat overeen of niet?
- Wat staat er tussen de regels? Welke ideeën worden geïmpliceerd, maar niet expliciet gemaakt in het bericht?
- Merk je stereotypes op? Het doel van stereotypes is, net als het gebruik van bepaalde woorden of uitdrukkingen, om ons emotioneel te beïnvloeden.
- Is de oplossing té simpel? Ga na hoe het bericht je aandacht probeert te trekken met vereenvoudigde ideeën, wat een kenmerk is van propaganda.
De impact analyseren
De impact van propaganda kan erg verschillen. Zo kan propaganda gunstig, goedaardig of schadelijk zijn. Propaganda heeft nooit hetzelfde effect op iedereen: naargelang de eigen levenservaring en waarden, kunnen mensen de impact van propaganda anders ervaren.
Wil je beoordelen of propaganda eerder gunstig, goedaardig of schadelijk is, dan moet je rekening houden met deze factoren:
- De boodschap. Welke informatie en ideeën worden uitgedrukt?
- De technieken. Propaganda maakt vaak gebruik van een aantal strategieën om de doelgroep te overtuigen.
- De omgeving en context. Waar, wanneer en hoe komen mensen in aanraking met de boodschap?
- De communicatiemiddelen. In welke vorm zit de boodschap verpakt? Hoe bereikt de boodschap de doelgroep?
- De ontvangst door het publiek. Hoe denken mensen over het bericht? Hoe voelen ze zich erbij? En hoe vrij zijn ze om het te aanvaarden of af te wijzen?
