Digitale vaardigheden en mediawijsheid meten: een gids

Waarom digitale vaardigheden meten?

Het meten van digitale vaardigheden en mediawijsheid heeft verschillende doelen:

• Identificeren van trainingsbehoeften. Door te weten waar de hiaten in kennis en vaardigheden liggen, kunnen organisaties of begeleiders gerichte trainingen of lessen aanbieden.
• Bepalen van een dienstverleningstraject. Door digitale vaardigheden te meten, kunnen instanties zoals VDAB of OCMW bepalen in welk traject iemand het best past. Dit laat toe om gepersonaliseerde begeleiding en ondersteuning aan te reiken, afgestemd op het vaardigheidsniveau van de persoon.
• Bevorderen van loopbaanontwikkeling. Via een test voor digitale vaardigheden ontdek je waar je sterke en zwakke punten liggen. Zo kan je beslissen of je je wil specialiseren in je sterke punten of juist je zwakheden wil verbeteren. Beide benaderingen dragen bij aan je toekomstige loopbaanontwikkeling.
• Vergroten van zelfvertrouwen. Het meten (en vervolgens verbeteren) van digitale vaardigheden is een eerste stap naar meer zelfvertrouwen om aan de slag te gaan met digitale media.

Methodes om digitale vaardigheden te meten

Zelfbeoordelingstests

Zelfbeoordelingstests zijn vragenlijsten waarin individuen zelf aangeven hoe vaardig ze zijn in bepaalde digitale taken. Deze tests zijn eenvoudig en snel uit te voeren.

Voorbeeld van een vraagstelling: "Op een schaal van 1 tot 5, hoe goed ben je in het gebruik van spreadsheets zoals Excel?"

Voordelen

• Laagdrempelig
• Snel uit te voeren

Nadelen

• Subjectief
• Afhankelijk van zelfinzicht

Kennis- en vaardigheidstests of performantietesten

Deze tests bestaan uit vragen en opdrachten die de daadwerkelijke kennis en vaardigheden van de gebruiker testen. Ze variëren van meerkeuzevragen tot praktische opdrachten.

Voorbeeld van een vraagstelling: "Wat is de sneltoets om geselecteerde tekst in Windows te kopiëren?" 

• A. Ctrl + C
• B. Ctrl + V
• C. Ctrl + X
• D. Ctrl + Z

Voordelen

• Objectief
• Gedetailleerd inzicht

Nadelen

• Tijdrovend
• Vereist een goede testopzet

Observaties

Bij observaties worden testpersonen geobserveerd terwijl ze digitale taken uitvoeren. De observator kan een begeleider of onderzoeker zijn.

Voorbeeld van een vraagstelling: "Laat zien hoe je een e-mail met een bijlage verstuurt naar meerdere ontvangers in Outlook."

Voordelen

• Realtime feedback
• Praktisch inzicht

Nadelen

• Tijd- en arbeidsintensief
• Mogelijk subjectief

Simulaties

Simulaties bootsen een werkomgeving na waarin gebruikers specifieke taken moeten uitvoeren. Dit kan bijvoorbeeld een trainingstool of game-based assessment zijn.

Voorbeeld van een vraagstelling: "Stel je voor dat je een bericht op sociale media moet plaatsen voor een bedrijfsaccount. Kies de juiste afbeelding, schrijf een passende tekst, en plan het bericht in via een social-media-managementtool."

Voordelen

• Realistische testomgeving
• Interactief en engagerend

Nadelen

• Duur
• Vereist complexe ontwikkeling

Data-analyse van gebruiksgegevens

De analyse van gegevens over hoe medewerkers digitale tools gebruiken (zoals softwarelogs), maakt het mogelijk om meer inzicht te krijgen in hun digitale vaardigheden.

Voorbeeld van een data-analyse: "De MobileDNA app (UGent) analyseert welke apps mensen het meest gebruiken en hoeveel tijd ze besteden aan productieve taken versus ontspanning.”

Voordelen

• Continu en realtime inzicht
• Objectief

Nadelen

• Vereist geavanceerde data-analysetools
• Privacy- en ethische overwegingen

Interviews

Interviews bieden de mogelijkheid om diepgaande informatie te verkrijgen over de digitale vaardigheden van een persoon. Door gerichte vragen te stellen, kan de interviewer een goed beeld krijgen van iemands sterke en zwakke punten.

Voorbeeld van een vraagstelling: "Kan je een voorbeeld geven van een situatie waarin je een nieuw softwareprogramma moest leren gebruiken? Hoe ben je te werk gegaan en wat waren de grootste uitdagingen?"

Voordelen

• Diepgaande informatie
• Mogelijkheid tot doorvragen

Nadelen

• Tijdrovend
• Vereist getrainde interviewers

Persona’s

Bij onderzoek aan de hand van persona's worden fictieve gebruikersprofielen opgesteld die representatief zijn voor verschillende types gebruikers binnen de organisatie. Deze methode helpt om specifieke digitale vaardigheden te identificeren die nodig zijn voor diverse rollen.

Voorbeeld van een persona: "Anna is een marketingmanager die verantwoordelijk is voor het beheer van socialemediacampagnes. Welke digitale vaardigheden zijn essentieel voor haar rol?"

Voordelen

• Gericht op specifieke rollen binnen de organisatie
• Helpt bij het personaliseren van trainingsprogramma's

Nadelen

• Afhankelijk van de nauwkeurigheid van de persona's
• Vereist gedetailleerde kennis van de gebruikers binnen de organisatie

Hoe kies je de juiste methode?

Welke methode je best kiest, hangt af van verschillende factoren, zoals de doelgroep, het doel van de meting en de beschikbare middelen. Hier vind je een overzicht van de belangrijkste criteria:

• Doelgroep. Is de test bedoeld voor studenten, werkzoekenden of werknemers?
• Doel. Wil je de test gebruiken om nieuwe medewerkers aan te werven, om mensen op te leiden of om iemand te evalueren?
• Beschikbare middelen. Denk aan budget, tijd, en technische mogelijkheden.
• Nauwkeurigheid. Hoe gedetailleerd moet de meting zijn?
• Gebruiksvriendelijkheid. Hoe makkelijk is de test uit te voeren en te interpreteren? Laat je de test uitvoeren door een extern onderzoeksbureau of wil je dit zelf doen?

Waar begin ik nu best?

In het meest ideale geval kan je mensen dag in, dag uit observeren om een zo correct mogelijk beeld van hun digitale vaardigheden te krijgen. Bij voorkeur zelfs in een labsetting, zodat je het effect van bepaalde tools of trainingen perfect kan nagaan. Helaas is dit in de praktijk niet haalbaar. Daarom moeten we terugvallen op een van de bovenstaande methodes, afhankelijk van je doelstelling, doelgroep en middelen.

Het goede nieuws is dat er veel testen zijn waaruit je kan kiezen. District09 stelde een toegankelijke lijst samen die je als vertrekpunt kan gebruiken. Deze lijst bevat telkens een beschrijving, de voor- en nadelen, de doelgroep en de doorlooptijd van de verschillende testen. Zoek je nog meer tools? Bekijk dan zeker een de databank digitale inclusie.