Naar wat ben je op zoek?

Reclame? Wijs!

Reclame is overal en je vindt het niet langer enkel op TV, in kranten of op straat, maar ook steeds meer online. Reclamemakers zijn dan ook echte kraks in het bedenken van nieuwe en originele manieren om de consument te bereiken. Door reclame te leren herkennen leer je er ook kritisch over nadenken.

Vragen over reclame? Contacteer onze expert Bert Pieters.

Bekijk ook ons dossier over propaganda.

Op deze pagina:

Wat is reclamewijsheid? 

Reclamewijsheid verwijst naar de vaardigheden en kennis die nodig zijn om reclame op een bewuste manier te verwerken. Dit betekent reclame herkennen, maar ook de commerciële bedoelingen erachter begrijpen en bewust nadenken over reclame:

  • Welke strategie gebruiken de reclamemakers?
  • Welke emoties wekt deze reclame bij mij op?
  • Vind ik deze reclame eerlijk?

Wat is reclamewijsheid?

Wat is reclame?

Als je reclamewijs wil zijn, moet je natuurlijk eerst weten wat reclame is. Het bestaat al véél langer dan je misschien zou denken: al sinds de oudheid gebruiken mensen reclame om anderen van 'iets' te overtuigen. Maar wat is reclame nu precies? En hoe is zijn reclameboodschappen door de jaren heen veranderd? 

Wat is reclame?

Lees ook: 9 (on)opvallende vormen van reclame

Lees ook: de voor- en nadelen van reclame

4 veelgestelde vragen over reclame(wijsheid)

Een van de belangrijkste principes is dat reclame altijd herkenbaar moet zijn: consumenten (ook kinderen) moeten meteen weten dat het om reclame gaat. Maar er zijn nog een hele pak meer regels. Lees meer.

Ja. Net als bij volwassenen heeft reclame ook op kinderen een invloed. Die invloed is vaak zelfs groter aangezien kinderen over een lager niveau van reclamewijsheid beschikken. Als kinderen de commerciële bedoeling van reclame niet begrijpen, worden ze er onbewust door beïnvloed, wat kan leiden tot impulsieve en onnodige aankopen of kind-ouder-conflicten. Door kinderen te leren omgaan met reclame kan je die invloed verkleinen.

Alhoewel de twee termen veel gemeen hebben, is er een groot verschil tussen reclame en propaganda. Waar men bij reclame dus mensen probeert te overtuigen voor commerciële doeleinden, probeert men bij propaganda mensen eerder te overtuigen van specifieke (politieke) ideeën of een bepaald gedachtegoed.

Uit onderzoek blijkt dat reclame voor ongezonde voeding vaak één van de oorzaken is voor de ontwikkeling van slechte eetgewoonten en overgewicht bij jongeren. Hoe komt het dat er zoveel méér reclame is voor ongezonde voeding dan ‘gewone’ voeding? En zijn daar dan geen regels rond? Dit wil ik weten.

“De meeste volwassenen hebben een gezonde dosis reclamewijsheid. Toch wordt iedereen nog wel eens verleid door reclame. Reclame kunnen herkennen is één ding, maar er niet door verleid worden, is iets anders."
Liselot Hudders
Liselot Hudders
Professor Marketing Communicatie
Universiteit Gent

Online reclame

Zowel offline als online proberen reclamemakers ons te beïnvloeden. Toch zijn er bij online reclame 2 opvallende kenmerken. 

Online reclame is vaak gepersonaliseerd

Reclame kost een pak geld. Het is dus heel belangrijk voor reclamemakers dat advertenties hun doel bereiken. En die kans is een pak groter als ze hun doelgroep heel nauwkeurig kunnen bereiken. Hoe? Door reclame te personaliseren aan de hand van je online zoek- en surfgedrag.

Wat is gepersonaliseerde reclame?

Reclamemakers kunnen deze gegevens bemachtigen aan de hand van cookies: kleine tekstbestandjes die een website tijdelijk op je toestel plaatst en die bijhouden wat je allemaal doet op het internet, over verschillende websites heen. 

Wat zijn cookies?

Online reclame is niet altijd te herkennen

De regels rond reclame stellen dat elke vorm van reclame duidelijk herkenbaar moet zijn. Maar dat is toch lang niet altijd het geval. Denk maar aan influencer marketing. Daarbij is de grens tussen reclameboodschappen en gewone posts vaak behoorlijk vaag. Daardoor zijn volgers zich er niet altijd bewust van dat een influencer een product of dienst tegen betaling aan het promoten is. 

Wat is influencer marketing?

Lees ook: zo kan je online reclame blokkeren

Reclamewijsheid in cijfers

Meer onderzoek
3 op 4

Vlamingen (73%)

vindt reclame bij gratis apps of websites storend (2020). Lees meer.

14%

van de Vlamingen

vindt gepersonaliseerde reclame leuk. Een erg kleine minderheid, dus (2020). Lees meer.

44%

van de Vlamingen

geeft aan dat ze aankopen doen onder invloed van reclame of influencers op sociale media. Lees meer.

Handige tools

Meer tools
  • Reclamewijs? Da's wijs! Spelpakket Educatief pakket

    Reclamewijs? Da's wijs! Spelpakket

    Kinderen moeten leren om reclame te herkennen, het doel ervan te begrijpen van reclame maar ook stil te staan bij wat reclame met hen doet en de ethische/morele aspecten van reclame. Het spelpakket Reclamewijs?! Da's wijs!!! biedt reclamewijze spelletjes voor kinderen van 9 - 12 jaar.

  • Lessenreeks DSVM 3e graad Educatief pakket

    Lessenreeks DSVM 3e graad

    Maar hoe mediawijs zijn 10-12 jarigen? Weten ze wat een veilig wachtwoord is? Herkennen ze de reclame die hun favoriete influencer maakt? Met deze reeks van 10 lessen leert De Schaal van M kinderen uit de 3e graad lager onderwijs meer over mediawijze thema's.

  • Ad?Wise! Online leerpad Educatief pakket

    Ad?Wise! Online leerpad

    Reclamemakers zijn echte kraks in het bedenken van nieuwe en originele online reclamevormen om de (jonge) consumenten te bereiken. Daarom is het belangrijk om jongeren bewust te maken van de nieuwe reclametrends en uit te dagen hier kritisch over na te denken.

Video's over reclame

Meer video's
Wat is reclamewijsheid?
Reclame verstopt zich overal!
Kijk kritisch naar subtiele advertenties op sociale media!

Meer weten?

  • MediaNest

Op de website van MediaNest vind je vragen en antwoorden voor al wie betrokken is bij de mediaopvoeding van kinderen en jongeren. 

  • JEP

Ongepaste reclame gespot? Dien een klacht in bij JEP. JEP waakt erover dat reclame eerlijk, oprecht en maatschappelijk verantwoord is.

  • De Vlaamse Regulator voor de Media (VRM)

Rare reclame op tv of radio? De VRM ziet als onafhankelijke toezichthouder toe op de naleving van de mediaregelgeving door Vlaamse radio en televisie. In tegenstelling tot de JEP kan de VRM ook boetes opleggen.

  • FOD Economie

Reclame misleidend of agressief? Wanneer je vermoedt dat je het slachtoffer bent van misleiding, bedrog, fraude of oplichting, kan je terecht bij de Federale Overheidsdienst Economie. 

  • De Gegevensbeschermingsautoriteit

De Gegevensbeschermingsautoriteit ziet erop toe dat onze gegevens correct gebruikt worden. Indien dit niet het geval is (bv. Wanneer een adverteerder onze toestemming niet heeft om ze te gebruiken) dan kan je hen vragen hier iets aan te doen. 

Lees verder

Meer dossiers