Naar wat ben je op zoek?

Nee tegen cyberpesten

Het sociale leven van kinderen en jongeren speelt zich vandaag ook voor een groot deel in de digitale wereld af: smartphones, sociale media en andere ICT-toepassingen worden veelvuldig gebruikt om in contact te blijven en vriendschappen te onderhouden. Een verrijking, maar wel één met een keerzijde: in sommige gevallen krijgen kinderen of jongeren te maken met cyberpesten.

Mediawijs stelde dit dossier samen met o.a. MIOS/UAntwerpen, Tumult vzw en Link in de Kabel.

Vragen over cyberpesten? Contacteer onze experten Bert Pieters en Emmy Vandenbussche.

Bekijk ook onze dossiers over sociale media en haatspraak.

Op deze pagina:

Wat is cyberpesten?

Cyberpesten is een vorm van pesten waarbij het slachtoffer gekwetst wordt via nieuwe media. Dat kan op veel manieren: beledigende emails, gemene berichtjes via instant messaging apps, ongewenste foto’s die viraal gaan op sociale media, … Toch valt niet alles dat kwetsend is op het internet zomaar onder cyberpesten. Net als bij ‘klassiek’ pesten zijn er een aantal voorwaarden noodzakelijk om over pesterijen te kunnen spreken.

  • Wanneer spreken we over cyberpesten?

Welke criteria bepalen of je het slachtoffer bent van cyberpesten? En waarmee krijg je dan te maken? Ontdek de voorwaarden en vormen van cyberpesten.

Wat is cyberpesten?

  • Cyberpesten vs ‘klassiek’ pesten

Cyberpesten vertoont veel gelijkenissen, maar ook een aantal belangrijke verschillen met klassieke pesterijen.

Ontdek verschillen en gelijkenissen

“Kinderen en jongeren die zowel online als offline gepest worden, voelen zich vaak nog slechter. Ze gaan nog meer twijfelen aan zichzelf en voelen zich schuldig en beschaamd. Daarom durven ze niet snel te vertellen wat er aan de hand is. Toon daar als volwassene begrip voor, zodat ze er in de toekomst sneller over zullen praten.”
Gie Deboutte
Gie Deboutte
Vlaams netwerk ‘Kies Kleur Tegen Pesten’

5 veelgestelde vragen over cyberpesten

Het klopt dat (cyber)pesten zich vooral voordoet bij kinderen en jongeren. Maar ook volwassenen kunnen het slachtoffer worden van cyberpesten, bijvoorbeeld op het werk. Pesterijen kunnen iedereen overkomen, en daarom is het belangrijk dat we slachtoffers op elke leeftijd hulp en steun aanreiken.

Door het internet en digitale media durven we online meer dingen te doen en te zeggen dan in de echte wereld. Dat wordt ook wel het ‘ontremmingseffect’ genoemd. Iemand die in het echte leven wat zwakker staat, zal zich door zijn of haar digitale vaardigheden online misschien veel machtiger voelen. Op zich is de stap naar cyberpesten dus vrij makkelijk gezet. Los daarvan zien we dat cyberpesten typisch is voor jonge adolescenten: ze zijn vaak op zoek naar risico’s, reageren impulsiever en laten zich sneller leiden door emoties.

De term ‘cyberpesten’ staat niet letterlijk in het wetboek, maar het is wel degelijk strafbaar. Volgens de ‘wet van 13 juni 2005 betreffende elektronische communicatie’ is elke boodschap strafbaar die 1) verzonden is via een elektronisch middel (zoals het internet of sociaalnetwerksites), 2) waarbij de dader de bedoeling had om het slachtoffer lastig te vallen of schade te berokkenen en 3) waarbij er contact was tussen de dader en het slachtoffer. Daarnaast zijn er nog heel wat andere wetten die cyberpesten strafbaar maken.

Er zijn een aantal tekenen die mogelijk op cyberpesten wijzen. Ontdek bij welke signalen je best eens een goed gesprek voert. Ontdek de signalen

De gevolgen van cyberpesten zijn voor alle slachtoffers anders. Terwijl sommigen er vrij vlot bovenop komen, kan cyberpesten voor anderen een grote impact hebben. Soms dragen slachtoffers de pesterijen nog jaren met zich mee, en laat cyberpesten zo ook op latere leeftijd zijn sporen na.

“Bas, mijn jongste zoon, werd gepest via sociale media. Een anoniem profiel verspreidde gemene berichten over hem. Ze hebben de pestkop nog niet gevonden, maar Bas gaat nu regelmatig op gesprek bij de leerlingenbegeleiding, zodat hij weerbaarder wordt tegenover pestkoppen.”
Tom
Vader van Bas (14)

Cyberpesten voorkomen

Als je slachtoffer wordt ligt dit buiten je eigen wil. Je kan wel proberen om het risico te beperken door jezelf te beschermen. Ook als ouder, opvoeder of leerkracht zijn er ook een aantal dingen die je kan doen om cyberpesten bij kinderen te voorkomen.

Cyberpesten herkennen

Wanneer cyberpesten volledig achter gesloten deuren gebeurt (bijvoorbeeld via e-mail of persoonlijke berichtjes), zijn er geen getuigen. In zo’n geval kan cyberpesten vrijwel onopgemerkt plaatsvinden. Toch zijn er signalen die erop kunnen wijzen dat iemand het slachtoffer is van cyberpesten.

  • Welke signalen wijzen op cyberpesten?

Er zijn een aantal tekenen die mogelijk op cyberpesten wijzen. Ontdek bij welke signalen je best eens een goed gesprek voert.

Ontdek de signalen

  • Cyberpesten vs slutshaming

Cyberpesten is nauw verwant aan slutshaming. Bij slutshaming worden meisjes uitgescholden of gepest wegens hun seksueel gedrag, vaak ook via sociale media.

Wat is slutshaming?

Tips als je te maken krijgt met cyberpesten

Omgaan met cyberpesterijen kan veel energie vragen van slachtoffers. Vaak voelen ze zich ook eenzaam en gaan ze ervan uit dat niemand kan helpen. Dat laatste is niet waar: omstaanders kunnen de pesterijen mee een halt toeroepen. Als getuige van een cyberpestsituatie heb je dus een cruciale rol. Ontdek hoe je slachtoffers kan helpen en wat je kan doen als je zelf ge(cyber)pest wordt.

Mijn kind wordt gecyberpest. Wat nu?

Mijn kind doet aan cyberpesten. Wat nu?

“Het is belangrijk om snel in te grijpen wanneer pestberichten online verschijnen. Ze bereiken spoedig een ruim publiek. Schermafdrukken maken is een goed idee: zo heb je bewijsmateriaal, waarmee je het cyberpesten kan melden.”
Michel Walrave
Michel Walrave
Hoogleraar
Universiteit Antwerpen

Cyberpesten op school

Soms staat cyberpesten op zichzelf, in andere gevallen bouwen de online pesterijen voort op pestgedrag in de schoolomgeving. Zowel online als offline pestgedrag kan niet alleen een grote impact hebben op kinderen, maar ook op de klassfeer en het schoolklimaat. Als school besteed je dus best genoeg aandacht aan je anti(cyber)pestbeleid.

Onderzoek over cyberpesten

Meer onderzoek
12%

van de slachtoffers van cyberpesten

durft daar met niemand over te praten. Lees meer.

25%

van de jongeren

wordt bedreigd via tekstberichten of online berichten. Lees meer.

4%

van de tieners en jongeren

krijgen structureel (minstens wekelijks) te maken met cyberpesten. Lees meer. 

58%

slachtoffers van cyberpesten

kent hun pestkop. Lees meer.

1 op 2

jongeren

was het voorbije jaar getuige van een online pestsituatie. Lees meer.

2%

van de jongeren

geeft aan anderen vrij frequent te pesten. Lees meer.

Interessante onderzoeken

Onderzoek naar het mediagebruik en de mediaopvoeding in Vlaamse gezinnen met kinderen tussen 0 en 18 jaar. Ook cyberpesten komt aan bod.

Tweejaarlijkse studie naar het mediagebruik van kinderen tussen 6 en 18 jaar, met veel interessante cijfers over cyberpesten.

Handige tools

Meer tools
  • WOW2: cyberpesten, nettiquette en haatspraak Educatief pakket

    WOW2: cyberpesten, nettiquette en haatspraak

    WOW 2 is een gratis werkvormen pakket om cyberpesten, online haatspraak en nettiquete bespreekbaar te maken. Jongeren worden zich bewust van de do’s-and-don’ts op het vlak van surfen op het internet en leren dit veilig doen. Ze leren waar ze terecht kunnen met vragen en staan stil bij hun eigen gedrag.

  • Flowchart 'Eerste hulp bij cyberpesten' Affiche

    Flowchart 'Eerste hulp bij cyberpesten'

    Cyberpesten: een realiteit voor veel scholen. De flowchart ‘Eerste Hulp bij Cyberpesten’ is een leidraad bij het handelingsgericht werken in geval van cyberpesten op school.

  • Lessenreeks DSVM 3e graad Educatief pakket

    Lessenreeks DSVM 3e graad

    Maar hoe mediawijs zijn 10-12 jarigen? Weten ze wat een veilig wachtwoord is? Herkennen ze de reclame die hun favoriete influencer maakt? Met deze reeks van 10 lessen leert De Schaal van M kinderen uit de 3e graad lager onderwijs meer over mediawijze thema's.

Video's over cyberpesten

Wat is cyberpesten
Jongeren vertellen hun ervaringen met cyberpesten
Cyberpesten op kindermaat uitgelegd

Waar kan je terecht voor hulp?

Heb je nood aan een babbel, een oplossing of professionele hulp? Je staat er niet alleen voor: als slachtoffer of omstaander van cyberpesten kan je op verschillende plaatsen terecht voor steun en advies.

Ontdek waar je terechtkan

Meer weten?

  • Alles over pesten

Op deze website vind je alle info over pesten, hoe je dit kan voorkomen en hoe je erop kan reageren.

  • Kies Kleur Tegen Pesten

Het Vlaams Netwerk Kies Kleur Tegen Pesten gaat voortdurend de strijd aan tegen (online) pestgedrag, onder meer via de Week tegen Pesten. Ontdek hoe je zelf kan helpen.

  • MIOS

Ontdek recente inzichten van de onderzoeksgroep MIOS, over thema’s als cyberpesten, gaming en sociale media.

Lees verder

Meer dossiers