Woordenlijst: van a tot z

Een persoonlijk profiel om toegang te krijgen tot een website of app. Inloggen doe je met je gebruikersnaam en wachtwoord.

Een extensie die je kan installeren op je internetbrowser om reclame op websites te blokkeren.

Letterlijk 'advertentiesoftware': een softwareprogramma dat (al dan niet schadelijke) advertenties op een computer weergeeft. Denk aan misleidende advertenties, knipperende pop-upvensters, gigantische digitale reclameborden en schermvullende video-advertenties die automatisch afspelen.

Een wiskundige formule die er onder meer voor zorgt dat je inhoud te zien krijgt die het best bij jou past. Daarvoor baseert het algoritme zich op je eerdere zoek- en surfgedrag.

Functie waarmee gebruikers van Apple-toestellen draadloos bestanden kunnen delen en ontvangen met andere Apple-toestellen in de buurt.

Afkorting van 'applicatie': een softwaretoepassing die je op je smartphone, tablet of computer installeert om bepaalde taken uit te voeren. Voorbeelden zijn Microsoft Outlook, WhatsApp, Netflix of de app van je favoriete webshop.

Technologie die computers toelaat om taken uit te voeren die normaal menselijke intelligentie vereisen, zoals stemmen herkennen, tekst en beeld creëren of trends voorspellen. AI leert voortdurend bij op basis van de data die het krijgt.

Afkorting van 'Autonomous Sensory Meridian Response': een aangenaam tintelend gevoel dat sommige mensen ervaren als ze een specifiek geluid horen. Op YouTube vind je verschillende filmpjes met geluiden die ASMR opwekken.

Technologie waarmee je digitale elementen (bv. afbeeldingen of tekst) kan toevoegen aan de echte wereld via een scherm, zoals de camera van je smartphone. Voorbeelden van Augmented Reality-ervaringen zijn Snapchat-lenzen en het spel Pokémon Go.

Recht dat makers van creatieve werken (bv. teksten of beelden) toelaat om zelf te beslissen wat er met hun werk gebeurt. Zo kunnen ze zelf bepalen of anderen hun werk mogen gebruiken, kopiëren of tonen.

Een driedimensionale figuur die een echte persoon vertegenwoordigt in een virtuele wereld. Een avatar kan lijken op de persoon die de avatar bedient, maar kan er ook helemaal anders uitzien. Soms is een avatar zelfs een dier of een futuristisch wezen.

Een grote hoeveelheid data die snel binnenkomt en niet zomaar verwerkt kan worden, zoals alle gegevens die Google van zijn gebruikers verzamelt.

Meerdere films of afleveringen van een programma na elkaar bekijken. Ook wel bekend als 'comakijken' of 'marathonkijken'.

Digitale munt waarmee je online kan betalen, zonder tussenkomst van een bank.

Een app waarmee je gepersonaliseerde emoji's kan ontwerpen. Zo kan je een emoji samenstellen die lijkt op jezelf, met een gelijkaardige oog- en haarkleur en kledingstijl.

Een soort online dagboek dat over uiteenlopende onderwerpen kan gaan, zoals persoonlijke ervaringen, advies, een specifiek product of recensies. Zowel individuen als bedrijven kunnen een blog bijhouden om hun publiek te informeren.

Een systeem om informatie vast te leggen op een manier die het moeilijk of onmogelijk maakt om het systeem te veranderen, te hacken of te bedriegen. Voorbeelden zijn Bitcoin of Ethereum.

Als je iemand online blokkeert, kan deze persoon je profiel en berichten niet meer zien, je geen berichten meer sturen en je ook niet taggen in foto's of andere posts.

Een draadloze verbinding om snel en eenvoudig bestanden te delen met mensen die zich in jouw buurt bevinden.

Ongepaste opmerkingen geven over iemands uiterlijk.

Beweging die mensen aanmoedigt om elk lichaam te accepteren en waarderen, ongeacht vorm, maat of uiterlijk. Bodypositivity draait om zelfliefde en het doorbreken van onrealistische schoonheidsidealen.

Een bot, kort voor robot, is een machine die zelfstandig menselijke taken kan uitvoeren. Botnet staat voor een verzameling van bots.

Programma waarmee je websites kan bezoeken en informatie op het internet kan bekijken. Voorbeelden van browsers zijn Chrome, Safari en Firefox.

Iemand publiekelijk bekritiseren of negeren vanwege hun gedrag of uitspraken, vaak via sociale media. Het doel is om een signaal te geven dat iemands acties niet door de beugel kunnen.

Een app waarmee gebruikers bepaalde celebrity's kunnen betalen voor persoonlijke shoutout-video's (korte filmpjes waarin de beroemdheid de naam vermeldt van de persoon in kwestie). Die kunnen mensen dan delen via sociale media.

Iemand die online een valse identiteit aanneemt om zo mensen in de val te lokken.

Afkorting van 'Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart'. Een soort vraag-antwoordtest die je soms tegenkomt op websites, bedoeld om te bepalen of de gebruiker een mens is. Je moet dan bijvoorbeeld alle verkeerslichten aanduiden op enkele afbeeldingen of een vervormd woord correct schrijven.

Een korte tekst of 'onderschrift' onder een afbeelding op webpagina’s of sociale media.

Ongenuanceerd kritiek geven op beroemde personen.

Een programma dat automatisch gesprekken voert met gebruikers, vaak via tekst of stemcommando's, om vragen te beantwoorden of taken uit te voeren.

Praten met elkaar via het internet.

Een code die spelers gebruiken om 'vals te spelen' of dingen te doen in een game die officieel niet mogelijk zijn, zoals levels overslaan, hun avatar veranderen of andere voordelen krijgen.

Tekst die de aandacht trekt, zodat je ergens op zal klikken. Vaak is clickbait niet waar of vergroot het bepaalde dingen uit.

Soort van opslagruimte op het internet die gebruikers in staat stelt om gegevens en bestanden online te bewaren, zonder dat ze daarvoor hardware nodig hebben zoals een harde schijf.

Instructies in een programmeertaal schrijven om software, apps of websites te maken. Het is de basis van hoe computers en technologie werken en taken uitvoeren. Ook wel bekend als 'programmeren'.

Reacties op online foto's, video's en berichten.

De overtuiging dat een gebeurtenis het gevolg is van een geheim plan. Volgens complotdenkers is er een andere verklaring dan wat de wetenschap, de overheid of een andere instantie ons willen doen geloven. Bekende complottheorieën zijn het idee dat de maanlanding nooit gebeurd is, dat het coronavirus de schuld is van 5G en dat de CIA Kennedy vermoord heeft.

Een manier van problemen oplossen waarbij je logisch en stapsgewijs denkt, vergelijkbaar met hoe een computer werkt. Het draait om het analyseren, structureren en vereenvoudigen van een probleem om tot een efficiënte oplossing te komen.

Een manier om geld in te zamelen voor een project of idee via kleine bijdragen van een groot aantal mensen ('crowd'), meestal via online platforms. Het wordt vaak gebruikt voor startups, creatieve projecten of sociale initiatieven.

Kleine tekstbestandjes die een website opslaat op je toestel om informatie te onthouden, zoals je zoek- en surfgedrag of je inloggegevens. Ze helpen om je ervaring op een website persoonlijker en gebruiksvriendelijker te maken, maar laten ook toe om je gerichte advertenties te tonen. Als je je daar niet comfortabel bij voelt, kan je cookies weigeren of regelmatig verwijderen.

Een digitale munteenheid: een alternatieve vorm van betaling die je online kan gebruiken.

Een set licenties waarmee makers hun werk delen met het publiek onder bepaalde voorwaarden. Zo geven ze aan of het gebruik, de bewerking of de verspreiding van hun werk is toegestaan. Het geeft gebruikers meer vrijheid om creatief werk te gebruiken zonder expliciete toestemming, zolang ze de regels van de licentie volgen.

Iemand pesten via het internet. Er is sprake van cyberpesten als de pestkop het slachtoffer wil kwetsen, als de pestkop meer macht heeft dan het slachtoffer en als het gedrag meer dan één keer plaatsvindt.

De toepassing van technologieën, processen en controles om systemen, netwerken, programma's, toestellen en gegevens te beschermen tegen cyberaanvallen.

De 'duistere' kant van het internet, die alleen toegankelijk is met een gespecialiseerde webbrowser. Het dark web wordt gebruikt om internetactiviteiten anoniem en privé te houden, vaak voor illegale toepassingen.

Een verzameling van (online) gegevens.

De hoeveelheid informatie die je verstuurt of ontvangt via het internet, gemeten in megabytes (MB) of gigabytes (GB). Het omvat alles wat je doet online, zoals surfen, video's streamen en berichten versturen.

Een beveiligde digitale opslagplaats om gevoelige informatie te bewaren en te beschermen tegen ongeautoriseerde toegang of manipulatie.

Het (on)opzettelijk vrijgeven van beveiligde en persoonlijke informatie aan een publiek waarvoor die informatie niet bedoeld is.

Afkorting voor 'Distributed Denial-of-Service'. Een DDoS-aanval is een poging om een toestel, netwerk of dienst onbruikbaar te maken voor iemand. Het verschil tussen een 'gewone' DoS-aanval en een DDoS-aanval is dat in het laatste geval meerdere computers tegelijk de aanval uitvoeren.

Een audiovisuele versie van nepnieuws. Een deepfake-filmpje vertrekt van bestaande beelden, die vervolgens bewerkt of gemanipuleerd worden via artificiële intelligentie. Deepfakes gaan verder dan gewone nepnieuwsartikels, doordat er geavanceerde technologie voor nodig is.

Een soort verslaving waarbij iemand te veel digitale toestellen gebruikt.

Iemand die personen die kwetsbaar zijn voor digitale uitsluiting kan herkennen, begeleiden en doorverwijzen.

Een persoon die is opgegroeid met de informatietechnologie van het digitale tijdperk.

Een goed evenwicht vinden en behouden in je schermgebruik.

De ongelijkheid tussen mensen die wel en geen toegang hebben tot het internet en toestellen zoals een smartphone of computer.

Het spoor van informatie dat je online achterlaat, zoals foto’s die je op het internet plaatst, maar ook cookies die je zoek- en surfgedrag bijhouden.

Het geheel van acties en oplossingen die nodig zijn om digitale uitsluiting te voorkomen, zodat iedereen ten volle kan deelnemen aan de digitale samenleving.

Afkorting van ‘direct message’: een privébericht dat je krijgt of verstuurt op het internet.

Het adres waarmee je een website op het internet kan vinden. Het is een uniek label dat gebruikt wordt om een specifieke locatie op het web te identificeren.

Het eindeloos scrollen door negatieve of verontrustende nieuwsberichten of updates op sociale media, wat kan leiden tot gevoelens van angst, stress of somberheid.

Identificerende informatie over iemand onthullen op het internet, zoals iemands echte naam, thuisadres, werkplek, telefoonnummer, financiële en andere persoonlijke informatie. Deze gegevens worden dan zonder toestemming van het slachtoffer openbaar gemaakt.

Muziek, films, foto’s of andere bestanden van het internet overzetten naar je eigen toestel. Zo heb je er ook offline toegang toe. Tijdens het downloaden verbruik je data.

Een vliegende robot die je vanop afstand kan besturen of die zelfstandig kan vliegen.

Een boek dat je niet op papier kan lezen, maar dat je downloadt om te lezen op een tablet of e-reader.

Een omgeving waarin je alleen informatie of meningen tegenkomt die je eigen mening weerspiegelen en versterken.

Kleine afbeeldingen van menselijke emoties, levende wezens, voorwerpen of bepaalde symbolen. Je kan ze gebruiken in sms'en, op sociale media en bij vrijwel alle informele communicatiemiddelen om snel een bepaald gevoel of een boodschap over te brengen.

Een symbool dat bestaat uit 2 of 3 leestekens en iemands stemming of gezichtsuitdrukking weergeeft. Enkele voorbeelden zijn een glimlach ":-)", een knipoog ";-)" of een frons ":(".

Afkorting van 'electronic sports': het competitief spelen van videogames.

Computersystemen en netwerken legaal testen om beveiligingszwaktes op te sporen en te verbeteren. Ethische hackers werken vaak voor bedrijven of overheden om cyberaanvallen te voorkomen.

Foutieve informatie die wordt verspreid als 'echt' nieuws via websites, sociale media en traditionele media. Het doel is meestal winst maken of de publieke opinie beïnvloeden.

Een continue stroom van updates op een platform, zoals sociale media, die automatisch vernieuwd wordt. Je feed toont recente content van accounts die je volgt of onderwerpen die je interesseren, zodat je makkelijk op de hoogte blijft.

Een virtueel laagje dat je over een foto kan aanbrengen om die foto te bewerken. Filters worden vaak gebruikt op Instagram en Snapchat.

Situatie waarin je online in een bubbel van informatie en meningen belandt die aansluiten bij je eigen overtuigingen, doordat algoritmes de inhoud die je ziet afstemmen op jouw voorkeuren. Daardoor kom je minder in aanraking met andere perspectieven en krijg je een eenzijdig beeld van de wereld.

Een tweede Instagramaccount waarop jongeren hun echte leven delen, enkel met hun beste vrienden. Dit in tegenstelling tot de 'picture perfect' plaatjes die ze op hun openbaar account posten.

Opscheppen op sociale media over je kleding, lichaam, levensstijl, auto, huis en andere zaken die een invloed hebben op je ego.

Afkorting voor ‘Fear Of Missing Out’: de angst om bepaalde activiteiten te missen. FOMO is het tegenovergestelde van JOMO (Joy Of Missing Out).

Je feed op TikTok: een overzicht van recente filmpjes die erg populair zijn bij andere gebruikers of die aansluiten bij filmpjes die je eerder bekeken hebt.

Afkorting voor ‘Fear, Uncertainty & Doubt’ en verwijst naar een propagandatechniek waarbij men angst, onzekerheid en twijfel zaait om mensen te beïnvloeden.

Fenomeen waarbij technologie of gegevens voor andere doeleinden worden gebruikt dan oorspronkelijk het plan was. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren met persoonsgegevens die breder worden ingezet dan afgesproken, wat privacyrisico's met zich meebrengt.

Videogames spelen op een computer, console, smartphone of tablet. De games kunnen variëren van eenvoudige puzzelspelletjes tot uitgebreide online multiplayergames, vaak met als doel ontspanning, competitie of sociale interactie.

Spelelementen, zoals punten, niveaus of beloningen, in niet-spelactiviteiten toepassen om mensen te motiveren en hun betrokkenheid te vergroten. Gamificatie kom je onder meer in reclame of het onderwijs tegen.

Nieuwe Europese privacywetgeving die sinds 2018 van kracht is. De bedoeling van deze wet is om de gegevens van Europese burgers beter te beschermen.

Reclame die wordt afgestemd op je interesses en online activiteiten, zodat je je sneller aangesproken voelt door de advertentie.

Alle contact met een persoon verbreken zonder voorafgaande waarschuwing. Ook alle pogingen van de ander om te communiceren worden genegeerd.

Een korte bewegende afbeelding zonder geluid, die online vaak gebruikt wordt om emoties, reacties of iets grappigs uit te drukken.

Tijdelijke fout of storing in een systeem, zoals software of een videogame, die tijdelijk leidt tot visuele vervormingen, bugs of andere ongebruikelijke effecten.

Een klein toestel dat gebruikmaakt van het gps-netwerk om je locatie te bepalen en bekend te maken.

Proces waarbij een volwassene een kind of jongere (soms online) benadert en manipuleert met het oog op seksueel contact.

Uitspraken, tekeningen, afbeeldingen en filmpjes die een groep of persoon aanvallen op basis van kenmerken als ras, religie, afkomst, geaardheid of geslacht.

Binnendringen in een computernetwerk door de beveiliging te omzeilen. Hackers doen dit soms met slechte bedoelingen (bijvoorbeeld geld of informatie stelen), maar soms ook om beveiligingsproblemen van grote platformen aan te kaarten.

Evenement waarop programmeurs, softwareontwikkelaars en/of andere tech-experts bijeenkomen om op korte tijd samen aan projecten te werken.

Een gebruikersnaam die iemand kiest op sociale media of online platforms, vaak voorafgegaan door een @-teken. Je handle is uniek en laat anderen toe om je gemakkelijk te vinden en te taggen.

Fenomeen waarbij een willekeurig persoon door een groepje in elkaar wordt geslagen terwijl dit gefilmd wordt.

Een woord(groep) voorafgegaan door een #-teken, gebruikt op sociale media om berichten te labelen en vindbaar te maken rond een bepaald onderwerp, zoals #travel of #food. Zo kunnen gebruikers eenvoudig content ontdekken en volgen.

Een misleidend of verzonnen bericht dat verspreid wordt als waarheid, bedoeld om mensen om de tuin te leiden of paniek te zaaien. Het kan gaan om nepnieuws, valse waarschuwingen of gefabriceerde verhalen die online viraal gaan.

Het leveren van serverruimte en -diensten om een website of applicatie toegankelijk te maken via het internet.

Een fysieke locatie waar mensen toegang hebben tot het internet, meestal via wifi.

Een gebeurtenis of trend die op een bepaald moment veel aandacht krijgt. Een hype kan plotseling opduiken, maar ook snel weer verdwijnen.

Extra functies of content die je kan kopen binnen een app, zoals spelitems, premiumfuncties of abonnementen. Deze aankopen doe je pas nadat je de app hebt gedownload en maken vaak deel uit van de verdienmodellen van gratis apps.

Producten, diensten en omgevingen van in het begin zodanig ontwerpen dat ze toegankelijk en bruikbaar zijn voor zoveel mogelijk mensen, ongeacht hun achtergrond, vaardigheden of beperkingen. Dit principe noemen we ‘Inclusion by design’ en kan je ook toepassen op websites en apps. Een van de aandachtspunten daarbij is toegankelijkheid of accessibility.

Anoniem of onherkenbaar surfen, waarbij je browsegeschiedenis en gegevens niet worden opgeslagen.

Een persoon die online veel volgers heeft en daardoor ook veel invloed kan uitoefenen op mensen via sociale media.

Vorm van marketing waarbij influencers samenwerken met bedrijven om hun producten of diensten in de kijker te zetten.

Een netwerk van toestellen die verbonden zijn met het internet, zoals slimme thermostaten, horloges of koelkasten. Deze apparaten kan je vaak vanop afstand bedienen, wat gebruikers meer gemak biedt in het dagelijks leven.

Speelgoed dat verbonden is met het internet en communiceert met kinderen via spraak, apps of sensoren. Het leert van het gedrag van het kind en biedt zo een interactieve, gepersonaliseerde speelervaring.

Deelnemen aan een groep, gesprek of activiteit, vaak online. Je kan bijvoorbeeld een chat, game of online vergadering 'joinen' om mee te doen.

Afkorting voor ‘Joy Of Missing Out’. Dit betekent dat je het fijn vindt om bepaalde (sociale) activiteiten te missen. JOMO is het tegenovergestelde van FOMO.

Online platform of pagina waarop informatie, content of berichten gedeeld worden, zoals een YouTube-kanaal voor video’s of een Teams-kanaal voor professionele communicatie.

Berichten die gebruikers aansporen om dezelfde boodschap door te sturen naar anderen, vaak met valse beloftes, waarschuwingen of oproepen. Ze verspreiden zich snel via sociale media en berichtenapps en bevatten vaak foutieve informatie.

De laatste ronde of het laatste potje dat iemand speelt in een game-sessie. De term wordt gebruikt door gamers om aan te geven dat ze stoppen met gamen.

Het beeld dat je van je eigen lichaam hebt, hoe je jezelf ziet.

Reacties op sociale media of online platforms waarmee gebruikers kunnen aangeven of ze iets leuk vinden (like) of juist niet leuk vinden (dislike). Zo kunnen ze hun waardering of afkeuring uiten voor berichten, foto's, video's en andere reacties.

Uitdrukking die je soms ziet staan in een Instagrampost of Youtube-video om aan te duiden dat er een link naar een bepaalde website in de biografie van het account staat.

Een rechtstreekse uitzending van een gebeurtenis.

Een spel dat gebruikmaakt van je gps-locatie om de gameplay af te stemmen op de plaats waar je je bevindt. Bekende voorbeelden zijn Pokémon GO en geocaching.

Een virtuele schatkist of een doos vol items die spelers in games kunnen kopen. Spelers weten op voorhand niet wat er in de lootbox zit.

Beweging van mensen die zelf dingen ontwerpen, bouwen en verbeteren. De focus ligt op creativiteit, innovatie en kennis delen binnen een community.

Schadelijke software die ontworpen is om computers of netwerken te verstoren, gegevens te stelen of ongewenste toegang te verkrijgen. Voorbeelden van malware zijn virussen, spyware en ransomware.

Een coach, aanspreekpunt en inspirator in een organisatie voor alles rond mediawijsheid. Een mediacoach motiveert collega's om aan de slag te gaan met media, beantwoordt vragen over de digitale wereld en deelt concrete tips en ideeën.

Het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderende en gemediatiseerde wereld.

Een grappig of herkenbaar beeld dat zich snel verspreidt op het internet, vaak met een korte tekst erop. Een meme wordt gedeeld om emoties, een mening of humor uit te drukken, meestal met een culturele of actuele knipoog.

Een virtuele gedeelde omgeving waarin mensen via avatars kunnen communiceren, werken, spelen en shoppen. Deze digitale wereld combineert elementen van virtual reality, augmented reality en het internet.

T-shirts, petjes en andere accessoires die bekende personen online verkopen om zichzelf te promoten en extra inkomsten te genereren.

Een korte blog die bestaat uit enkele woorden of zinnen, bedoeld om snel informatie te delen of te interageren met een publiek. Twitter is een voorbeeld van een platform waarop je microblogs kan delen.

Een speciaal effect in films en animaties waarbij een beeld of vorm naadloos overgaat (of 'morpht') in een ander.

Een spelvorm waarbij meerdere spelers tegelijk deelnemen aan een game, vaak online.

De (ongeschreven) gedragsregels op het internet, bijvoorbeeld andermans mening respecteren op sociale media.

Het principe dat internetproviders alle data op het internet gelijk moeten behandelen. Dit betekent dat ze geen websites, apps of diensten mogen blokkeren, vertragen of voorrang geven.

Een vals online profiel, bewust aangemaakt om anderen te misleiden. Het wordt vaak gebruikt voor fraude of om anoniem te blijven op sociale media.

Afkorting voor ‘Non-Fungible Token’ of een 'niet-vervangbare token'. NFT’s zijn digitale bestanden die gekoppeld zijn aan een digitaal object, zoals een foto of een filmpje. Als je een NFT koopt, ben je eigenaar van dat digitale object.

Een bijnaam die je online gebruikt in plaats van je echte naam, bijvoorbeeld in chatrooms.

Het aanpassen van nieuwsberichten aan de interesses en voorkeuren van een gebruiker. Door algoritmes en gebruikersdata te analyseren, tonen nieuwsplatforms vooral content die aansluit bij wat iemand eerder heeft gelezen of geliket.

Een 'beginneling' in de gamewereld. Gamers gebruiken deze term onder meer om een slechte speler aan te duiden die de aanwijzingen van teamleden negeert.

Een melding die op je scherm verschijnt om je op de hoogte te stellen van nieuwe berichten, updates of gebeurtenissen binnen een app of platform.

Op zoek gaan naar romantische connecties via datingwebsites of apps. Gebruikers maken een profiel aan en kunnen via chatberichten contact leggen met anderen.

De manier waarop iemand zich voordoet op het internet. Je online identiteit omvat je online persoonlijkheid, interesses en gedrag en bepaalt hoe anderen jou online ervaren.

Een functie op toestellen (gameconsoles, tablets, smartphones ...) waarmee ouders de toegang tot bepaalde websites, apps of content kunnen beperken en de schermtijd van hun kind kunnen monitoren. Ook wel bekend als 'ouderlijk toezicht'.

Afkorting voor 'Pan-European Game Information': classificatiesysteem dat aangeeft voor welke leeftijdsgroep een game geschikt is. Het systeem beoordeelt de inhoud van games op zaken als geweld, grof taalgebruik en angstaanjagende scènes om ouders en spelers te helpen bij het maken van bewuste keuzes.

Apps of online platforms die worden misbruikt om anderen te pesten, lastig te vallen of te beledigen. Deze apps maken het vaak mogelijk om anoniem berichten te sturen, wat pestgedrag kan aanmoedigen.

Een vorm van fraude waarbij mensen proberen om je gegevens (gebruikersnaam, wachtwoord, creditcardgegevens ...) te achterhalen om die daarna te misbruiken.

Term die gebruikt wordt om aan te geven dat mensen tijdens een sociale activiteit te veel met hun smartphone bezig zijn.

Afkorting van ‘personal message’: een privébericht dat je krijgt of verstuurt op het internet.

Term die is afgeleid van de woorden 'iPod' en 'broadcast': een soort radioprogramma dat vooraf opgenomen is en dat je op elk moment kan beluisteren.

Afkorting voor ‘Point Of View’. Online wordt de term vaak gebruikt in video's of berichten om een situatie te beschrijven vanuit het perspectief van degene die de post deelt.

Een grap waarbij je iemand voor de gek houdt, vaak op een speelse of onverwachte manier. Pranks worden vaak gefilmd en gedeeld op sociale media, maar ze moeten onschuldig en respectvol blijven om negatieve reacties te vermijden.

Formule waarbij je vooraf betaalt voor een dienst, zoals data voor je smartphone. In plaats van een maandelijks abonnement zet je een bepaald bedrag op je account, dat je vervolgens kan gebruiken tot het tegoed op is.

Instellingen binnen apps, websites of toestellen waarmee je bepaalt welke persoonlijke informatie zichtbaar is en wie er toegang toe heeft. Zo kan je beheren wie je gegevens kan zien of gebruiken, zoals je profiel, locatie of zoekgeschiedenis.

Fenomeen waarbij mensen zeggen dat ze privacy belangrijk vinden, maar toch persoonlijke informatie delen in ruil voor gemak of gratis diensten. Zo ontstaat een paradox of tegenstelling tussen de wens voor privacy en iemands gedrag online.

Een gevoel van uitputting of onverschilligheid tegenover privacykwesties door de overvloed aan meldingen, instellingen en dreigingen. Mensen zijn daardoor minder gemotiveerd om hun gegevens actief te beschermen, ondanks de risico’s voor hun privacy.

De afbeelding die je gebruikt op je online profiel, bijvoorbeeld op sociale media of in berichtenapps. Deze foto helpt anderen je snel te herkennen en maakt je profiel persoonlijker en herkenbaarder.

Een vorm van massacommunicatie, bedoeld om de publieke opinie of het gedrag van mensen te beïnvloeden. Propaganda is niet per definitie slecht: soms heeft het een goed doel, zoals een campagne die het belang van vaccinatie in de kijker zet.

Instructies schrijven in een programmeertaal om applicaties, websites of systemen te ontwikkelen en goed te laten werken.

Een bericht op je smartphone dat letterlijk naar je toe ‘geduwd’ wordt. Apps sturen je pushberichten wanneer ze nieuwe informatie met jou willen delen, zodat je de app niet zelf hoeft te openen.

Een vierkante code die je kan scannen met de camera van je smartphone en die je vervolgens naar een website leidt. Zo hoef je zelf geen URL in te typen.

Schadelijke software die bestanden of systemen blokkeert en alleen vrijgeeft nadat er losgeld ('ransom') is betaald. De software versleutelt gegevens, waardoor gebruikers er geen toegang meer toe hebben.

Een emoji die bestaat uit een echte foto van je huidige reactie of omgeving. Deze functie, populair op sociale media als BeReal, voegt een persoonlijke touch toe aan gewone emoji’s doordat gebruikers hun eigen gezichtsuitdrukking of situatie kunnen vastleggen.

Het recht dat niemand een foto van jou mag nemen en/of verspreiden zonder dat jij daar toestemming voor hebt gegeven. Je hebt ook het recht om een foto van jou te laten verwijderen.

De kennis en vaardigheden die nodig zijn om reclame te herkennen en het commerciële doel ervan te begrijpen.

Een korte video op Instagram, meestal tussen 15 en 60 seconden lang en vaak vergezeld door muziek. Een reel is vergelijkbaar met een TikTok.

Een beoordeling van een product, dienst, boek, film of game, geschreven door een gebruiker of expert.

Een vorm van oplichting waarbij criminelen beweren dat je een gratis reis, een geldbedrag of een andere prijs gewonnen hebt. Het doel is om geld of persoonlijke gegevens te bemachtigen.

De tijd die iemand doorbrengt voor een scherm (tv, computer, tablet, smartphone, gameconsole ...).

Onopvallend over iemands schouder meekijken wanneer die persoon achter de computer zit om wachtwoorden te achterhalen of om stiekem mee te lezen.

Een soort foto van wat er op dat ogenblik op je scherm te zien is. Ook wel bekend als 'printscreen'.

De inhoud op een scherm naar boven, beneden of zijwaarts verplaatsen met je vinger of muis om meer informatie te bekijken. Dit doe je bijvoorbeeld op websites of sociale media om verder te lezen of nieuwe berichten te zien.

Een foto die je van jezelf neemt, meestal bedoeld om te delen op sociale media.

Seksueel getinte berichtjes, foto’s of filmpjes versturen en ontvangen.

'Seksuele afpersing'. Fenomeen waarbij mensen online overtuigd worden om intieme beelden van zichzelf door te sturen. Daarna dreigen de ontvangers om de beelden te verspreiden, tenzij het slachtoffer een geldsom betaalt.

Een onzichtbare beperking die sociale media kunnen opleggen aan een gebruiker, waardoor je berichten of profiel minder zichtbaar worden zonder dat je dat zelf doorhebt.

Samenvoeging van 'sharing' en 'parenting': online foto’s van je kinderen delen.

Een spelvorm waarbij één persoon een game speelt, zonder andere spelers (vs. multiplayer).

Een vorm van fraude waarbij criminelen bankkaartgegevens stelen door de magneetstrip te kopiëren via verborgen apparaten, vaak geplaatst op betaalautomaten. Zo kunnen ze de kaartgegevens misbruiken.

Een visuele stijl van een avatar in een game. Skins veranderen het uiterlijk zonder invloed te hebben op de prestaties. Ze zijn vaak verkrijgbaar als beloningen of tegen betaling om je ervaring te personaliseren.

Afkorting voor 'Secure Sockets Layer': een beveiligingsprotocol dat een versleutelde verbinding tot stand brengt tussen een webbrowser en een server.

Het bekritiseren of veroordelen van iemand, meestal vrouwen, vanwege hun kleding, gedrag of seksuele keuzes.

Een mobiele telefoon met toegang tot het internet.

Een stad die technologie en data gebruikt om de leefomgeving, infrastructuur en dienstverlening efficiënter, duurzamer en veiliger te maken. Denk aan slimme verkeerssystemen, systemen voor energiebeheer of sensoren om de luchtkwaliteit te meten.

Een slim toestel dat verbonden is met het internet en kan communiceren met andere toestellen of systemen. Voorbeelden zijn smartphones, smartwatches en slimme thermostaten. Ze bieden vaak geautomatiseerde functies, zoals het regelen van de temperatuur of de mogelijkheid om meldingen te ontvangen, en kunnen vanop afstand bediend worden via een app.

Een leeromgeving waarin technologie wordt gebruikt om onderwijs interactiever, gepersonaliseerd en toegankelijker te maken. Denk aan online platforms, digitale leermiddelen en interactieve tools die inspelen op de behoeften van elke leerling en die flexibel leren bevorderen.

Gezondheidszorg waarbij technologie de zorg efficiënter en toegankelijker maakt. Dit omvat wearables, gezondheidsapps en digitale hulpmiddelen om vitale functies te monitoren, medicatie te beheren en preventieve zorg te verlenen, vaak vanop afstand en in real time.

Een foto of video die je verstuurt via Snapchat en die maar tijdelijk zichtbaar is voor de ontvanger. Snaps kan je voorzien van tekst, filters of stickers en verdwijnen meestal nadat de ander ze bekijkt.

Een puntenscore op Snapchat die aangeeft hoe actief een gebruiker is op de app. Hoeveel punten je krijgt, wordt bepaald door het aantal snaps dat je stuurt en krijgt, en soms ook door andere activiteiten binnen de app.

Een functie op Snapchat waarmee je je locatie deelt met vrienden op een kaart. Zo kunnen gebruikers zien waar hun vrienden zich bevinden, mits zij ook hun locatie delen. Je kan je zichtbaarheid aanpassen of kiezen voor 'Ghost Mode' om anoniem te blijven.

Online platforms waarop mensen content delen (zoals foto's, video's, berichten en links) en communiceren met anderen. Bekende voorbeelden zijn Facebook, Instagram, TikTok, Twitter en LinkedIn.

Een methode waarbij een hacker probeert een computersysteem binnen te dringen door de zwakste schakel in de beveiliging aan te spreken: de mens. Daarbij speelt de hacker in op menselijke eigenschappen zoals nieuwsgierigheid, vertrouwen, hebzucht, angst en onwetendheid om toegang te krijgen tot gevoelige informatie.

Een verzamelnaam voor ongewenste berichten, meestal in grote hoeveelheden verzonden, vaak met reclame of misleidende inhoud. Spam kom je tegen in e-mails, op sociale media en op andere communicatieplatforms. Het is niet alleen vervelend, maar kan ook schadelijke links bevatten.

Het (opnieuw) verschijnen van een avatar, object of vijand in een videogame, bijvoorbeeld nadat je een leven kwijt bent geraakt.

Een functie in videogames waarbij het scherm wordt verdeeld in meerdere delen, zodat twee of meer spelers op hetzelfde toestel tegelijkertijd kunnen spelen.

Een trucje gebruiken om een andere identiteit aan te nemen. Cybercriminelen doen zich bijvoorbeeld voor als een bank of overheidsinstantie om zo aan jouw persoonsgegevens te komen.

Een verzamelnaam voor kwaadaardige software die je computer of een ander toestel infecteert om gegevens te verzamelen.

Een post op sociale media die verdwijnt na 24 uur.

Een opeenvolgende reeks dagen waarin je een bepaalde actie herhaalt op een platform, zoals dagelijks berichten uitwisselen op Snapchat. Een streak toont aan hoe vaak en consistent je een app gebruikt.

Video's of muziek direct online afspelen, zonder dat je de inhoud eerst hoeft te downloaden. Streamen doe je bijvoorbeeld op diensten zoals Netflix, Spotify en YouTube, waarbij je content meteen kan bekijken of beluisteren.

Iemand aanduiden in een bericht, foto of video op sociale media. Door een tag toe te voegen, wordt het account van die persoon gekoppeld aan de post.

Stress die veroorzaakt wordt door te veel gebruik te maken van digitale media.

Wanneer een website of app toegankelijk of accessible is, kan iedereen er gemakkelijk mee werken. Ook mensen met een beperking die speciale toestellen of instellingen gebruiken. Toegankelijkheid of accessibility bereik je door het principe van Inclusion by design toe te passen en specifieke richtlijnen te respecteren. In sommige sectoren zijn deze richtlijnen verplicht.

Een digitale eenheid die vaak wordt gebruikt als toegangsbewijs voor beveiligde systemen. Je kan het beschouwen als een unieke code om iemands identiteit te verifiëren.

Een bestandstype om grote bestanden te delen via een peer-to-peer-netwerk (P2P). In plaats van één server te gebruiken, haalt een torrentbestand de gegevens op uit meerdere bronnen tegelijkertijd. Dit versnelt het downloadproces, maar kan ook virussen met zich meebrengen.

Een waarschuwing die aangeeft dat content een gevoelig thema aankaart dat een bepaalde reactie kan oproepen, zoals trauma, geweld of angst. Zo weten kijkers of lezers vooraf waar ze aan toe zijn en kunnen ze kiezen of ze verder willen gaan.

Opzettelijk provocerende of storende berichten delen op het internet om negatieve reacties uit te lokken. Trolls gebruiken vaak sarcasme, beledigingen of persoonlijke aanvallen om discussies te veroorzaken.

Een vorm van malware die zich ‘vermomt' als legitieme software en gebruikers op die manier verleidt om het programma in kwestie te installeren. Cybercriminelen gebruiken de malware vervolgens om toegang te krijgen tot persoonlijke gegevens.

Een instructiefilmpje dat stapsgewijs uitlegt hoe je een bepaalde taak uitvoert.

Een extra beveiligingslaag waarbij je naast je wachtwoord nog een tweede stap nodig hebt om in te loggen, zoals een code via sms of een app. Zo krijgen anderen moeilijker toegang tot je account, zelfs als ze je wachtwoord kennen.

Een filmpje waarin iemand laat zien hoe die een pakketje uitpakt en de inhoud ervan toelicht.

Het versturen van bestanden op je computer naar een website.

Een andere benaming voor een webadres. Een voorbeeld van een URL is www.mediawijs.be.

Munteenheid die je in Fortnite gebruikt om aankopen te doen. V-Bucks schaf je aan met echte euro’s en kan je vervolgens inwisselen voor verschillende attributen in het spel, zoals leuke outfits of danspasjes voor je avatar.

Als een bericht viral gaat, verspreidt het zich razendsnel op het internet.

Iemand die je profiel op sociale media volgt en de berichten te zien krijgt die jij deelt.

Afkorting voor 'Voice over Internet Protocol': een technologie waarmee je via het internet kan bellen in plaats van via een traditionele telefoonlijn. VoIP zet spraak om in digitale signalen en maakt het mogelijk om goedkoop of gratis te bellen.

De schuld bij het slachtoffer leggen. In een online context is victim blaming bijvoorbeeld zeggen dat iemand 'beter had moeten weten' als die persoon op een valse link geklikt heeft.

Een virtuele realiteit die de echte wereld vervangt doordat je een speciale VR-bril opzet, waarbij je computergegenereerde beelden te zien krijgt. VR geeft je het gevoel dat je fysiek aanwezig bent in een digitale wereld.

Een soort online videodagboek dat over uiteenlopende onderwerpen kan gaan, zoals persoonlijke ervaringen, advies, een specifiek product of recensies. Zowel individuen als bedrijven kunnen een vlog bijhouden om hun publiek te informeren.

Een online kluis waarin je al je wachtwoorden kan bewaren. Met deze kluis hoef je enkel nog het wachtwoord van de kluis te onthouden.

Een digitale portemonnee waarin je al je digitale munten kan bewaren, verzenden en ontvangen.

Een slim toestel dat je letterlijk draagt, zoals een smartwatch of fitnessband. Het verzamelt gegevens over zaken als je gezondheid of activiteit en kan vaak verbinding maken met je smartphone voor extra functionaliteiten.

Een digitale camera die rechtstreeks verbinding maakt met je computer of laptop om beeld en video vast te leggen. Een webcam wordt vaak gebruikt voor videobellen, livestreams en online vergaderingen.

De ontwikkeling van het internet tot een interactief medium waarbij gebruikers ook zelf informatie kunnen toevoegen aan het web.

De volgende fase van het internet, waarin technologieën zoals blockchain en kunstmatige intelligentie centraal staan. Het idee is dat gebruikers meer controle krijgen over hun eigen data, interacties en online identiteit.

Een online e-maildienst die je via een webbrowser kan gebruiken, zonder dat je een e-mailprogramma hoeft te installeren. Bekende voorbeelden zijn Gmail, Outlook en Yahoo Mail.

Een toepassing waarbij je samen met anderen aan een online document kan werken. Wikipedia is een bekend voorbeeld van een wiki.

Afkorting voor ‘You Only Live Once’. De term benadrukt het idee dat je maar één keer leeft en de kansen moet grijpen die je krijgt.

Een overzicht van alle termen en zinnen die je hebt ingevoerd in zoekmachines of op websites. Via je zoekgeschiedenis kan je eerder bekeken inhoud snel terugvinden.