Grotendeels onschuldig
Een complottheorie is in de eerste plaats een manier om de wereld - of toch een specifiek gebeuren - te verklaren. Het doel van (de meeste) complotdenkers is niet om mensen tegen elkaar op te zetten of haat te zaaien, maar wel om de zogezegde waarheid aan het licht te brengen. Complottheorieën vormen dus niet per definitie een gevaar voor de samenleving.
Er zijn uitzonderingen. In 2016 viel een brave huisvader bijvoorbeeld gewapend een pizzeria in Amerika binnen, omdat hij geloofde dat er kinderen misbruikt werden door machtige politici (‘Pizzagate’). Toch zijn de meeste complotdenkers gewoon normale mensen, die enkel en alleen op zoek zijn naar antwoorden.
Impact op de maatschappij
Hoewel de meeste complottheorieën geen rechtstreeks gevaar vormen, kunnen ze wel een negatieve impact hebben op de samenleving. Neem bijvoorbeeld de theorie dat corona een verzinsel van de overheid zou zijn om burgers in hun greep te houden: dergelijke ideeën kunnen de vaccinatiecampagne vertragen en zo ook verhinderen dat de economie weer kan opbloeien.
Hetzelfde geldt voor wilde verhalen over de klimaatcrisis. Het idee dat de klimaatsverandering een complot zou zijn van de Chinezen, kan verwarring scheppen en ertoe leiden dat burgers de crisis niet ernstig nemen. Het kan hun stemgedrag beïnvloeden en politici verhinderen om actie te ondernemen.
Wegwuiven of aanpakken?
Of je in discussie moet gaan met complotdenkers of ze beter gewoon kan negeren, is een moeilijk dilemma.
