De definitie van mediawijsheid
Volgens de Conceptnota Mediawijsheid betekent ‘mediawijsheid’ het volgende:
Wat is mediawijsheid?
Dit artikel is deel van
Mediawijsheid
Op 4 mei 2012 keurde de Vlaamse Regering de Conceptnota Mediawijsheid goed: een gezamenlijk voorstel van toenmalig minister van Media Ingrid Lieten en minister van Onderwijs Pascal Smet, dat het thema mediawijsheid voor het eerst hoog op de agenda plaatste. Het was ook de eerste keer dat de term een duidelijke definitie kreeg. Wat houdt die definitie in? En wat betekent dat dan precies?
“Mediawijsheid is het geheel van kennis, vaardigheden en attitudes waarmee burgers zich bewust en kritisch kunnen bewegen in een complexe, veranderende en gemediatiseerde wereld. Het is het vermogen tot een actief en creatief mediagebruik, dat gericht is op maatschappelijke participatie.”
Mediawijsheid: een competentie?
De Vlaamse Regering definieert mediawijsheid als een competentie, wat wil zeggen dat je als individu de nodige kennis, vaardigheden en attitudes hebt om in een bepaalde situatie adequaat te handelen.
Wanneer we mediawijsheid definiëren als competentie, mogen we een aantal zaken niet uit het oog verliezen:
- Het bredere kader. Mediawijsheid is méér dan enkel een competentie. Er hoort ook een context, een waarom en een hoger doel bij.
- Motivaties en talenten. We mogen niet te veel focussen op wat mensen (nog) niet kunnen. Mediawijsheid is niet alleen een verhaal van kunnen, maar ook van willen.
- De vele facetten. De term ‘competentie’ impliceert dat we mediawijsheid kunnen herleiden tot specifieke vaardigheden of kennis, terwijl mediawijsheid juist veel facetten heeft.
Wanneer ben je mediawijs? Een voorbeeld!
Mediawijs ben je als je (online) artikels kan vinden over het Belgische Koningshuis, die met een kritische blik analyseert (want klopt het wel wat daar allemaal staat?) en bewaart op een plek waar je ze later kan terugvinden, zodat je er een blogpost over kan schrijven.
Om de definitie uit de Conceptnota Mediawijsheid wat concreter te maken, ontwikkelde Mediawijs het Mediawijs Competentiemodel. Het is niet alleen een verdere uitwerking van de definitie, maar biedt ook de mogelijkheid om mediawijsheid meetbaar te maken. Zo is het een handig vertrekpunt voor iedereen die een mediawijze tool, werking, beleid of onderzoek op poten wil zetten.
3 mythes over mediawijsheid
Niet waar. Mediawijsheid is niet zoals taal of wiskunde: er bestaat geen examen voor, waarna je bij een goed rapport voor altijd mediawijs bent. De digitale wereld evolueert voortdurend, en dat geldt dus ook voor mediawijsheid. Met andere woorden: mediawijsheid is geen competentie die je eenmalig kan verwerven, maar een onderdeel van levenslang leren.
Niet waar. Risico’s en gevaren vermijden: het is vaak de eerste reden die genoemd wordt als het gaat over het ‘waarom’ van mediawijsheid. Het mediawijsheidsbeleid kent zo een rode draad van ‘safer internet’ en ‘parental advisories’. Maar zo’n uitgangspunt mist nuance en realiteitszin. De opportuniteiten van media wegen namelijk sterk door ten opzichte van de risico’s. Mediawijsheid vraagt dan ook om een gebalanceerde invulling: naast leren omgaan met de risico’s, moet er ook voldoende nadruk liggen op de kansen.
Niet helemaal waar. Het klopt dat basisvaardigheden, zoals het schrijven van een e-mail of een account aanmaken op een website, een belangrijk onderdeel zijn van mediawijsheid. Maar zoals je kan zien in het Mediawijs Competentiemodel, zijn het gebruiken én begrijpen van media evenwaardig aan elkaar. Het ene gaat ook niet noodzakelijk samen met het andere. Het is bijvoorbeeld niet omdat je foto’s kan posten op sociale media en berichtjes kan sturen naar je vrienden, dat je ook begrijpt waarom het belangrijk is om de privacy-instellingen van je profiel aan te passen.
