Overheid
In bepaalde landen, zoals Amerika en Duitsland, probeert de overheid fake news te bestrijden via de wetgeving. Hoewel het een goede zaak is dat overheden de ernst van fake news inzien, komen pogingen tot het filteren van fake news vanuit het rechtssysteem dicht in de buurt van censuur. Zo bestaat de mogelijkheid dat zo’n wetgeving wordt ingezet om kritische stemmen tegenover de overheid te censureren.
Toch betekent dat niet dat overheden niets kunnen doen. De productie van kwaliteitsvolle journalistiek (financieel) ondersteunen, kan een manier zijn om de hoeveelheid betrouwbare informatie aan te dikken en nepnieuws te marginaliseren.
Journalisten
Het is de taak van nieuwsmedia en journalisten om te waken over een genuanceerde berichtgeving en zo transparant mogelijk te communiceren over bronnen. Het bestaan van factchecking-rubrieken, waarin journalisten de betrouwbaarheid van bepaalde uitingen onderzoeken, is daarbij zeker aan te moedigen. Er zijn ook factchecking-platformen die uitgaan van journalisten, maar die niet gebonden zijn aan bepaalde nieuwsmedia, zoals Factcheck.Vlaanderen.
Technologiebedrijven
Moeten bedrijven als Facebook en Google hun verantwoordelijkheid nemen voor de verspreiding van nepnieuws? Volgens sommigen is het de plicht van technologiebedrijven om valse informatie te verwijderen van hun platformen of op z’n minst transparant te zijn over de werking van hun algoritmes. Anderen kaarten ook hier de grens met censuur aan.
Toch kan niemand ontkennen dat sociale media een sleutelrol gespeeld hebben in de verspreiding van desinformatie. Facebook is dan ook bereid tot actie en werkt sinds kort samen met Belgische factcheckers, die de inhoud van berichten beoordelen. Berichten die misleidend zijn, verschijnen minder prominent in de tijdlijn van gebruikers. Gebruikers krijgen daarnaast te zien dat een bericht als fake werd beoordeeld, en kunnen dit ook zelf signaleren.
Burgers
Wellicht is de grootste rol in de strijd tegen nepnieuws weggelegd voor burgers zelf. Want zelfs als fake news gelabeld wordt op sociale media of als journalisten aan factchecking doen, biedt dat geen garantie dat nepnieuws effectief gestopt wordt.
Het is aan ons, nieuwsgebruikers, om ons te informeren in de werking van (nep)nieuws en een kritische houding aan te nemen. Maar daarvoor hebben we hulp nodig. Het belang van nieuwswijsheid in het onderwijs valt daarbij niet te onderschatten: enkel door de juiste vaardigheden te ontwikkelen, kunnen we desinformatie het best bestrijden.
