De basics van auteursrechten

Het auteursrecht biedt bescherming aan alle werken van ‘letterkunde en kunst’ die een concrete vorm hebben én origineel en oorspronkelijk zijn. Het werk moet als het ware dus de persoonlijke stempel van de auteur dragen waarbij de eigen inbreng terug te vinden is in het werk. Het auteursrecht geldt voor boeken, foto's, film, muziek maar ook voor graische ontwerpen, beeldende kunst, kleding, meubels ...

De bescherming op auteurswerken gebeurt automatisch. De auteur moet dus geen formaliteiten vervullen om bescherming te genieten. Zo is niet nodig om een copyright symbool © op het werk aan te brengen. Een werk is immers beschermd vanaf het moment dat het gecreëerd wordt. Toch zijn zeker niet alle werken in hun geheel beschermd: elementen die niet origineel zijn, zullen vrij gebruikt mogen worden door anderen.

Het auteursrecht is niet voor eeuwig: een werk blijft beschermd tot 70 jaar na het overlijden van de auteur. Bij werken van meerdere auteurs start de 70 jaar pas na overlijden van de langstlevende auteur. De bescherming geldt dan ten voordele van de erfgenamen of rechthebbenden óf de persoon die de auteur zelf heeft aangeduid.

Het recht op afbeelding of portretrecht zegt dat niemand zonder je toestemming een foto van je mag maken of publiceren. Zowel in een krant, een tijdschrift, op het internet of op sociale media. Want het nemen en verspreiden van foto’s is ook een vorm van gegevensverwerking.

70 jaar na de dood van de auteur dooft het auteursrecht uit. Dat wil zeggen dat de werken van die auteur niet langer beschermd zijn: ze komen terecht in het zogenaamde 'openbaar of publiek domein'. Concreet houdt dat in dat alle categorieën van handelingen die vroeger alleen door de auteur gesteld mochten worden, vanaf dan door eenieder verricht zullen mogen worden. Iedereen zal de werken van de auteur vanaf dan mogen kopiëren, aanpassen, voordragen, tentoonstellen, uitzenden, uitvoeren … zonder een vergoeding te moeten betalen!

Met plagiaat wordt het overnemen, vertalen of herschrijven van een werk bedoeld zónder hierbij te verwijzen naar de correcte bron. Plagiaat is dus een ​​inbreuk op de intellectuele eigendomsrechten van anderen en dat is strafbaar.

De Creative Commons-licenties bieden auteurs de mogelijkheid onder bepaalde standaardvoorwaarden hun werk ter beschikking te stellen aan gebruikers. Hierdoor kunnen zij anderen gemakkelijker de kans geven hun werk te gebruiken, te delen en eventueel te bewerken. Omgekeerd kunnen gebruikers die werken vrij willen delen, gebruiken of bewerken, op zoek gaan naar werken die het CC-logo dragen.

Met een Creative Commons licentie behoudt de auteur dus zijn rechten, maar geeft hij anderen toestemming om het werk te verspreiden, met anderen te delen en bij sommige licenties ook de mogelijkheid om het werk te bewerken. Zonder Creative Commons licentie dient telkens toestemming te worden gevraagd voor het gebruik van een werk, met zo’n licentie is voor iedereen meteen duidelijk onder welke voorwaarden het werk gebruikt mag worden zonder dat het (telkens) vragen van toestemming nodig is. Lees meer.